Moeder van schrijver Maurits de Bruijn overleefde Holocaust: 'Haar angsten nestelden zich ook in mij'

Onderduiken

Als enige in een Joods gezin ontvluchtte de moeder van Maurits de Holocaust. "Ze overleefde de razzia waar haar ouders en zusje niet aan ontsnapten; zij werden gedeporteerd naar Sobibor en daar vermoord. Als baby werd mijn moeder ondergedoken in Westland, bij een kinderloos gereformeerd echtpaar in een zeer religieus dorp." Toen de oorlog voorbij was, werd het onderduiken inwonen. "Ze is daar opgegroeid, en ik later ook." Door haar diepe angsten kon zijn moeder nooit alleen zijn, dus vergezelde Maurits haar vaak. "We hadden een sterke symbiotische band en waren erg hecht. Hoewel het samenzijn prettig was, nestelden haar angsten zich ook in mij."

Parentificatie

Het was zijn vriend Don, die Maurits deed realiseren dat de dynamiek tussen hem en zijn moeder ongebruikelijk was. "Hij vond het allemaal bijzonder wat ik vertelde over mijn moeder en mijn jeugd. Ik verdedigde haar dan, wat tot conflicten leidde tussen mij en Don." Toch begon Maurits te realiseren dat zijn vriend gelijk had. "Het veroorzaakte wrijving in mezelf. Ik herinnerde me opeens hoe mijn moeder me vroeger wel eens vroeg of ze me ziek kon melden, zodat ik thuis kon blijven." Door haar trauma aan het onderduiken, was ze afhankelijk geworden van Maurits. "Ze wilde niet alleen zijn, en ik bevond me in een soort zorgrol. Dat heet 'parentificatie', kwam ik achter toen ik een intake deed voor therapie." Na een periode van psychologische hulp ontdekte Maurits hoe hij beter kon omgaan met het generatieoverschrijdende trauma. "Ik had op jonge leeftijd al last van slapeloosheid door angst voor indringers. Daar heb ik nu minder last van; het gaat veel beter met mij."

Herdenking

Ter herdenking van de overleden grootouders en tantes van Maurits, zijn eind vorig jaar Stolpersteine geplaatst op de plek waar ze zijn weggevoerd. "Dat was prachtig en heel dierbaar," vertelt Maurits. "Ik vergelijk dat dan wel met het andere uiterste, Sobibor, waar ze zijn vermoord. Daar ben ik ook geweest." Volgens Maurits hoeft het concentratiekamp niet met hen geassocieerd te worden. "Die plek is geen representatie van ze. Zij hebben die plek niet gekozen. De Stolpersteine daarentegen, voor de plek waar hun huis stond, heeft alles met hen te maken. Het voelde als een terugverovering van hun plek in de stad."

Maurits zal zijn verhaal vertellen tijdens de dodenherdenking bij het homomonument. Ook zal hij hier spreken over de intersectionaliteit van queer en joods zijn, een verhaal dat niet vaak wordt gehoord. "Ik ga praten over wat het voor mij betekent om allebei te zijn.”