De toename van haatreacties op sociale media: Oorzaken en impact

Volgens Steef Bouwman zijn er drie belangrijke aanwijzingen voor de toename van haatreacties. "We zien zelf dat het toeneemt onder nieuwsvideo's die wij plaatsen op Instagram en TikTok," zegt Bouwman. "We spraken met 60 grote influencers en contentmakers die bevestigen dat ze de stijging ook hebben opgemerkt. Bovendien toonde een enquête onder jongeren aan dat een meerderheid van hen steeds vaker negatieve reacties ziet."

Vrijheid van meningsuiting of ongepaste agressie?

In een interview met twee jongens die haatreacties sturen, Dirk en Tristan, geven zij aan dat zij deze reacties als een uiting van vrijheid van meningsuiting beschouwen. "Ze zeggen; vrijheid van meningsuiting. En ik vind dat je gewoon moet kunnen zeggen wat je vindt," legt Bouwman uit. Dit benadrukt de discussie over de grens tussen vrije meningsuiting en ongepaste agressie op sociale media.

De haatreacties zijn gericht aan uiteenlopende personen en onderwerpen. Bouwman legt uit: "Dat gaat alle kanten op. Ze zien van alles voorbijkomen." De impact op de ontvangers van deze reacties kan ernstig zijn. Volgens onderzoek van Movisie kan het lezen van zulke opmerkingen leiden tot somberheid en een verminderde deelname aan sociale activiteiten. Jongeren die we spraken gaven aan zich weken of zelfs maanden onzeker te voelen na zulke uitspraken. Bijvoorbeeld, iemand die een video met een regenboogvlag plaatste, kreeg bedreigingen.

Doelwit van haatreacties

Julia Verschuur, een populaire TikTokker met 700.000 volgers, ervaart dagelijks nare comments. "We spraken voor dit verhaal ook met Julia Verschuur," zegt Bouwman. "Ze krijgt dagelijks nare reacties en vertelt hoe ze met deze situatie omgaat."

Volgens mediawetenschapper Linda Duits is de normalisatie van haatreacties een belangrijke factor. "Het wordt steeds normaler, de grenzen zijn een beetje opgerekt, en als je het meer ziet, ga je het ook meer doen," legt Duits uit. Een andere factor is de verandering in algoritmes van sociale mediaplatforms. "Het algoritme van platformen is veranderd. Je komt veel meer content tegen van mensen die je niet volgt, inclusief content die je misschien minder leuk vindt," bevestigt TikTok in een reactie aan NOS Stories.

Reactie van sociale media

Sociale mediaplatforms nemen maatregelen tegen haatreacties door miljoenen comments per dag te verwijderen. Toch is dit volgens veel experts niet voldoende. "Meerdere influencers die we spraken zeiden; misschien moeten we anonieme accounts maar verbieden," zegt Bouwman. "Hoewel een volledig verbod op anonieme accounts waarschijnlijk moeilijk te realiseren is, is er zeker behoefte aan strengere maatregelen."