De Sympathisant: hoe Amerikanen met de Vietnamoorlog omgaan

Sarah Perry, Het monster van Essex. Uitgeverij Prometheus

Met haar historische roman Het monster van Essex schreef de Britse Sarah Perry een pageturner met een klassieke Victoriaanse heldin, voor geen kleintje vervaard. Op mannenlaarzen doolt ze door drassig land op zoek naar fossielen en ontmaskert een geheim.

Steffie van den Oord, Honkvast. Van oude huizen, de mensen die blijven. Atlas/Contact

Steffie van den Oord heeft iets met hoog bejaarden. Voor één van haar eerdere boeken, Eeuwelingen, interviewde ze honderdjarigen, die soms nog onder vooroorlogse omstandigheden leefden. Zo werd haar fascinatie verder aangewakkerd. Voor Honkvast speurde ze bejaarden op die al een halve eeuw in hun huizen wonen, ook als die onbewoonbaar zijn verklaard, het dak is ingestort en alle moderne voorzieningen ontbreken. Haar speurtocht levert mooie levensverhalen op.

Viet Thanh Nguyen, De sympathisant. Uitgeverij Marmer

Hoeveel films zouden er gemaakt zijn over de Vietnamoorlog? Net zoals wij een herinneringscultuur hebben van WO2, leeft de Vietnamoorlog (1969-1974)voort in het geheugen van iedere Amerikaan. De vorig jaar met de Pulitzerprijs bekroonde debuutroman De Sympathisant van Viet Thanh Nguyen (1971) is fascinerend verhaal, humoristisch ook en een goed voorbeeld van hoe de jonge generatie Vietnamese migranten tegen de oorlog aankijkt en de gevolgen ervan voor de eigen multiculturele samenleving.

Over de Vietnamoorlog is al veel geschreven, hij leeft voort in het geheugen van iedere Amerikaan. De Pulitzerprijswinnaar Viet Thanh Nguyen (1971) behoort tot de jonge generatie Vietnamese migranten en in zijn fascinerende en humoristische debuut De Sympathisant is een verteller aan het woord, die een verrassende kijk biedt op de wijze waarop de Amerikanen met deze oorlog omgaan. De sympathisant is een fictieve bekentenis van een Vietnamese dubbelspion, die na de val van Saigon in 1975 als kapitein van een Zuid-Vietnamese generaal naar de VS is gevlucht. Grootste deel van de roman speelt zich af in Los Angeles en gaat over de complexiteit van leven in twee verschillende werelden.

De Vietnamese mol spioneert niet alleen voor de generaal die in het geheim en gesteund met geld van rechtse zakenlieden een legertje van huurlingen op de been brengt om Zuid Vietnam terug te winnen op de communisten. Maar ook voor de Vietcong. Zijn loyaliteit aan de communisten voert terug op zijn jeugd als zoon van een Franse priester en een ongetrouwde Vietnamese meisje, een Euraziatische bastaard, een halfbloed, een ‘métis’, die zowel door zijn familie en de Vietnamese samenleving wordt uitgestoten. Hoewel hij in Amerika heeft gestudeerd, is hij naar Vietnam teruggegaan om te werken als geheim agent voor de Vietcong.

In LA staat hij model voor de Aziatische migrant die met succes integreert, perfect Engels spreekt. Maar de schrijver maakt al snel duidelijk dat de Vietnamees door de gemiddelde Amerikaan altijd met argusogen wordt bekeken. Daar is onze hoofdpersoon als bastaard aan gewend, verslaafd misschien zelfs. Het moeiteloos schakelen van identiteit maakt hem tot iemand met twee gezichten. Ultieme buitenstaander. De ultrarechtse politici die het privélegertje van de generaal steunen, steken ook geld in de productie van Vietnamfilms. De naamloze verteller wordt als adviseur gevraagd voor het casten van Vietnamese bijrolletjes in een fictieve film genaamd The Hamlet. Die scènes zijn een vlijmscherpe en hilarische analyse van Hollywoods’ Vietnamfilms en vormen het hoogtepunt van deze roman. Het zijn propagandafilms voor de Amerikaanse militaire oorlogsmachine bedoeld om de oorlog achteraf toch nog te winnen.

De ironie van de romantitel is dat de hoofdpersoon niet alleen sympathiseert met zijn communistische opdrachtgevers, maar ook met de mensen die hij bespioneert. De gevolgen zijn desastreus.

Luister de Boekenrubriek terug