De bloedvlekken op het roze pakje

De machtsoverdracht verliep volgens het boekje. Jackie Kennedy was aanwezig toen President Johnson aan boord van Air Force One werd ingezworen, met het gedroogde bloed van haar man nog op haar roze Chanel-pakje. In twee uur tijd werd de First Lady een getraumatiseerde weduwe.

In de film Jackie, die in Nederland eergisteren in première ging, probeert de Chileense regisseur Pablo Larraín een beeld te schetsen van hoe Jackie Kennedy de dagen tussen de moord op haar man en zijn staatsbegrafenis beleefde. “Het is een hele bijzondere film”, zei Amerikakenner Willem Post vorige week in het NPO Radio 1-programma Nooit Meer Slapen. “Eigenlijk is het vergrootglas op die beruchte vier dagen gelegd, wat allerlei psychologische en politieke inkijkjes biedt.”

O, Jackie O

Zoals de titel suggereert, gaat de film volledig over de presidentsvrouw. Zelfs in de weinige scènes waar Jackie geen onderdeel van is, is haar aanwezigheid alsnog voelbaar. Zoals bijvoorbeeld het moment in de film dat een groep mensen, waaronder Lyndon Johnson en Bobby Kennedy, live op televisie ziet hoe de vermoedelijke dader Lee Harvey Oswald door de politie wordt geëscorteerd en door nachtclubeigenaar Jack Ruby wordt doodgeschoten voordat er een proces kan plaatsvinden. De vraag is onmiddellijk: hoe gaan we dit Jackie vertellen?

De film bevat veel lange close-ups op het gezicht van Natalie Portman, die de titelrol speelt. In de scènes dat Jackie niets zegt, doen haar gezichtsuitdrukkingen het werk, maar er is vooral veel aandacht geweest voor de scènes waarin ze wél praat. Portman praat vrijwel altijd zacht, en op een hese, kinderlijke toon. Het accent is nog moeilijker te plaatsen. Volgens linguïsten was de eigenaardige uitspraak van Jackie Kennedy een resultaat van haar opvoeding, die zowel in Southampton als in Manhattan plaatsvond.

Portman's prestatie

Volgens velen is Portman met vlag en wimpel geslaagd. Vox heeft een heel artikel gewijd aan de stem van de presidentsvrouw en de prestatie van Portman in Jackie. In onderstaand filmpje worden de houdingen, gezichtsuitdrukkingen en stemmen van de actrice en Jackie Kennedy vergeleken. Het is bijna griezelig hoe Portman elke lettergreep op Jackiaanse wijze wist te verbuigen en dat heel de film volhield. Portman is voor haar rol in Jackie inmiddels genomineerd voor een Oscar.

De actrice heeft dan ook maandenlang op het accent geoefend. In een interview met The Hollywood Reporter vertelde ze hoe belangrijk het voor haar was om de gelijkenis goed te krijgen: “Je moet eerst over een grens van geloofwaardigheid heen voordat iemand zich er emotioneel in kan vinden. Als je niet door die eerste stappen komt – ziet, klinkt en loopt ze wel genoeg als Jackie Kennedy? – dan kunnen de kijkers zich niet in het verhaal verliezen, ongeacht het verhaal dat verteld wordt.”

De mythe van Kennedy

Dat verhaal gaat in Jackie over nalatenschap. In de film schreeuwt een gefrustreerde Bobby Kennedy na de moord op zijn broer: “What did we accomplish?! We’re just the beautiful people? Is that what we are?!” Aan haar gezicht is te zien dat Jackie die angst deelt. Eindigt het zo? Wat laten we nu eigenlijk achter?

“[Regisseur] Larraín ontmaskert het Kennedy-tijdperk als het begin van de mediacratie”, zei filmjournaliste Laura van Zuylen deze week in Nieuws en Co. “Ze is in die film inhoudelijk erg bezig met welke rol zij in de geschiedenis hebben. Wie zij zijn als presidentsechtpaar. Maar ze is ook bezig om een mythe te creëren.”

In de dagen na de moord ontpopte Jackie Kennedy, die voorheen gold als het prototype van een propere First Lady, zich tot een ware politica. Ze manipuleerde de mannen om haar heen om ervoor te zorgen dat John F. Kennedy een grootse begrafenis zou krijgen.

First Lady voorop

Ze had eisen. Het moest zo veel mogelijk op de begrafenis van president Abraham Lincoln lijken, want dat verdiende Kennedy. Jackie had besloten vooraan in de stoet te lopen. Ze nam het de Franse President Charles de Gaulle niet kwalijk als hij niet aanwezig was, gezien de veiligheidsrisico’s. Maar ze wees hem er wel op dat tientallen miljoenen mensen over de hele wereld op televisie zouden zien dat hij te bang was om zijn Amerikaanse evenknie te eren. De Gaulle was aanwezig.

“Larraín maakt Jackie ook niet noodzakelijkerwijs sympathiek, dat is niet de bedoeling van zijn film”, zei Willem Post in Nooit Meer Slapen. “Hij wil haar karakter doorgronden. Wat overblijft is het beeld dat Jackie Kennedy een veel krachtiger vrouw was dan heel veel mensen dachten, invloedrijk en heel erg verantwoordelijk voor het mythische beeld dat na de dood van Kennedy nog veel groter is geworden. Dat werd altijd wel weggeschoven, en dat is de grote meerwaarde van de film.”

Luister hier naar items van NPO Radio 1 over Jackie: