'Waarom zijn we bang om offline te gaan?' Wetenschapper Willem Schinkel over onze obsessie met technologie
- Nieuws
- 'Waarom zijn we bang om offline te gaan?' Wetenschapper Willem Schinkel over onze obsessie met technologie
Socioloog en filosoof Willem Schinkel heeft geen mobiele telefoon. De redenen daarvoor geeft hij in zijn nieuwe boek Aphonismen. Waarom ik geen mobiele telefoon heb. Bij Nooit Meer Slapen gaat hij in gesprek over de alomtegenwoordigheid van technologie en de impact daarvan op ons leven. "Via de mobiele telefoon wordt geld gemaakt van onze liefde en vriendschap."
Willem Schinkel (socioloog en filosoof) - Nooit meer slapen
Geen telefoon
Het niet hebben van een telefoon brengt veel obstakels met zich mee, vertelt Schinkel. "Op het werk kan ik geen thee kopen omdat de bekers via een app verkrijgbaar zijn. Bij nieuwe initiatieven op universiteiten of organisaties hoort vaak een online toepassing. Ook kan ik niet meer bellen omdat de vaste telefoon is afgekoppeld, dus moet ik Microsoft Teams gebruiken." Schinkel merkt dat het steeds moeilijker wordt om zonder telefoon te leven.
Zijn boekje is een experiment om het dagelijkse leven te begrijpen door iets niet te doen wat de rest van de samenleving wel doet. "Zelfs mensen met een mobiele telefoon kunnen dit experiment doen door in de trein om zich heen te kijken en te zien hoe iedereen naar hun scherm kijkt", zegt Schinkel. "Als je zelf niet omkijkt valt het je niet op, net als een vis die het water waarin hij zwemt niet opmerkt."
Hij begrijpt dat niet iedereen zonder telefoon kan leven. "Mensen denken dat ik een moreel oordeel heb, maar ik weet dat sommigen hun telefoon nodig hebben voor werk en leven." Toch raken vooral oudere generaties geïnspireerd door zijn verhaal. "Net als ik vragen zij zich af: ‘What the fuck is er gebeurd dat we de hele tijd op dat ding kijken?’”
Je hebt een draagbaar afluisterapparaat.
Gevaar van de mobiel
Naast de bekende nadelen van overmatig gebruik van mobiele telefoons, wijst Willem Schinkel ook op een ander probleem. "Waarom moet dit plaatsvinden via een infrastructuur waarover wij geen controle hebben?" vraagt hij. "Het systeem is niet democratisch, maakt een handvol kapitalisten rijk, en heeft een zeer uitbuitende omgang met de aarde."
Onze machteloosheid binnen dit systeem is volgens Schinkel te wijten aan verleiding. "Gedragswetenschappelijke technieken en mensbeelden liggen ten grondslag aan het ontwerp van de telefoon, met allerlei kleine beloningssystemen. We zijn vatbaar voor verleiding en manipulatie."
Schinkel benadrukt dat informatie en data de drijvende kracht zijn achter dit systeem. "Op onze telefoons genereren we voortdurend verhandelbare informatie via onze contacten en gesprekken. Die gratis arbeid die wij verrichten, is enorm waardevol, maar dit wordt verhuld door het idee dat het allemaal onze eigen keuze is en dat wij ervoor betalen. We beseffen ons niet dat onze online aanwezigheid wordt benut, zelfs als we bijvoorbeeld onze moeder feliciteren met haar verjaardag."
Digitale democratisering
"Ik beschouw democratie als iets goeds," vervolgt Schinkel. "Maar democratie is zeker niet overal aanwezig. Als je naar je werk gaat, zeg je 'Ja baas', en dat vind ik vreemd. Ik zou graag meer democratie zien, ook op digitaal vlak."
Vooral online is de infrastructuur zo uitgebreid dat er volgens Schinkel meer zeggenschap voor ons allemaal zou moeten zijn. "Als je deze infrastructuur bekijkt, zit er heel weinig keuze aan de kant van de gebruiker. Ik vraag me af waarom de gebruiker niet veel meer te zeggen zou hebben over wat er met die infrastructuur en data gebeurt."
Hoewel we allemaal weten wat het gevaar is van gelekte persoonlijke data, begrijpen we volgens Schinkel toch niet echt wat dat betekent. "We zitten in de situatie dat er elke dag iemand van Google, Apple of Microsoft bij jouw huis naar binnenkomt en in je laden gaat neuzen. Je hebt een draagbaar afluisterapparaat." Daarom roept Willem Schinkel op tot meer democratie en zeggenschap voor de gebruiker in de digitale wereld.
Gerelateerde podcast
Nooit meer slapen
Luister Nooit Meer Slapen op ieder moment van de dag
Nooit Meer Slapen is hét nachtelijke cultuurprogramma van de VPRO op NPO Radio 1 waarin elke werkdag een uur lang - van middernacht tot 01.00 uur - een inspirerende gast uit de kunst, cultuur of actualiteit wordt geïnterviewd over werk én leven.
Volg Nooit Meer Slapen op Instagram, en luister alle gesprekken, ook overdag, in NPO Luister of uw favoriete podcastapp.
Gerelateerd
