Hoe Spotify de muziekindustrie radicaal veranderde

Juist in de periode dat Spotify begon, waren mensen gewend alle muziek gratis binnen te halen, via een Piratebay – niet geheel ontoevallig ook van Zweedse oorsprong. "De muziekindustrie lag op haar gat." Spotify bood een legaal alternatief en verlegde de focus van bezit naar toegang tot muziek. "Je wilt niet al die bestanden, want dan staat je harde schijf binnen de kortste keren vol. Je wilt toegang."

Verovering van Amerika

Met dezelfde technologieën als de downloadplatforms, ging Spotify van start. Eerst in Zweden, vervolgens in andere Europese landen. Aan de andere kant van de oceaan moesten de Verenigde Staten nog veroverd worden.

"Dat was lastig terrein omdat Apple daar zat." De Amerikaanse techgigant richtte zich nog op de eigen downloadwinkel iTunes, maar dekte tegelijkertijd ook de streamingmarkt af. "Achter de schermen werd gesuggereerd dat Apple druk zette op spelers die Spotify nodig had." De grote platenlabels - zoals Universal en Sony - die moet je aan boord hebben. "Heb je die niet aan boord, dan mis je belangrijke artiesten die je in je catalogus moet hebben."

Het lukte Spotify de deals te sluiten en de streamingmarkt te controleren. Anderen probeerden nog concurrerende platforms op te zetten - bijvoorbeeld Tidal en Apple Music - maar slaagden daar niet in.

Nieuw verdienmodel

In Nederland maakt de helft van de bevolking gebruik van Spotify. Nog eens 62 procent daarvan betaalt daarvoor. Dat gaat om de premiumversie waarbij gebruikers een tientje per maand betalen. De rest van de inkomsten komt uit reclames bij de gratis versie van de dienst.

Van die inkomsten komt volgens De Vrieze zo'n 80 tot 85 procent bij de rechthebbenden terecht. Toch komt er vanuit artiesten vaak kritiek op het verdienmodel. Mogelijk komt dat voort uit afspraken over de verdeling van inkomsten tussen het label en de artiest.

De meest gestreamde artiest in Nederland, rapper Frenna, heeft bijna een miljard streams. "Dat gaat om microbedragen, maar daar kan hij prima een auto van betalen en ook een huis. Daar hoeven we geen medelijden mee te hebben." Artiesten die voorheen best wat cd's verkochten aan trouwe fans, maar nu blijven steken op 200 duizend streams, die komen er slechter vanaf. "Keer 0,03 cent per stream, levert dat niets op."

Muzikale verandering

Het verdienmodel heeft ook voor muzikale verandering gezorgd. Nummers worden nu tracks genoemd en hebben kortere intro's. "Mensen zijn ongeduldig en klikken door." Als er na dertig seconde niks 'interessants' te horen is, zijn ze weg. "Dat is niets nieuws. In de loop van de geschiedenis is muziek steeds veranderd naar het belangrijkste platform." Zo werd het aantal nummers op een album bepaald door de lengte van een lp.

Nu kiezen artiesten ervoor om meerdere 'korte' albums per jaar uit te brengen, in plaats van één lang album. Het is belangrijk om zichtbaar te blijven.

De tracks zijn ook korter. "Dat is logisch. Op Spotify word je afgerekend per keer dat een nummer is afgespeeld." Als een nummer acht minuten duurt is dat zonde. Sommige mensen maken daar misbruik van, bij afspeellijsten met bijvoorbeeld onweergeluiden. Ieder 'nummer' duurt een minuut. "En iedere minuut is een microbetaling."