De sloopkogel door Amsterdam: 'Er vindt te weinig discussie plaats over gebouwen'

De Heineken-driehoek, Café de Omval, het Stationspostgebouw en het oude Wibauthuis. Ze hebben één ding gemeen: het zijn Amsterdamse gebouwen die de afgelopen jaren gesloopt zijn. Slopenderwijs wordt zo het karakter van de stad aangetast, stellen Van Elburg en Ronnes in hun boek Amsterdam Sloopt.

Monumentale panden

Volgens architectuurhistoricus Van Elburg valt maar een klein deel van de (historische) gebouwen onder de juridisch beschermde titel Rijksmonument. "Een monumentaal pand hoeft niet beschermt te zijn. Als de eigenaar het wil slopen hoeft deze niet meer te doen dan het te melden."

De schrijvers stellen dat er tussen 1950 en 1980 een ongekend omvangrijke sloop heeft plaatsgevonden in de hoofdstad. Daarop volgde spijt. Toch stellen ze dat er sinds 2012 wéér een sloopgolf plaatsvindt. Waar het in de jaren zeventig en tachtig de gemeente zelf was die gedreven door stadsvernieuwing gebouwen neerhaalde, zijn het tegenwoordig de projectontwikkelaars.

Gemeente kan niets doen

Van Elburg en Ronnes pleiten dan ook voor meer vergunningen voor projectontwikkelaars die willen slopen. Van Elburg: "De gemeente heeft op dit moment geen juridische mogelijkheden om sloop tegen te gaan. Deze mogelijkheden kunnen wel worden uitgebreid."

Ze willen naar eigen zeggen niet propageren dat sloop niet kan plaatsvinden. "Steden veranderen en het toevoegen van een eigen tijdslaag is heel waardevol", zegt Van Elburg. Wel willen ze het hebben over de manier waarop vernieuwing en sloopt plaatsvindt.

Restauratie en behoud

"Er is nu moment van discussie en het ontbreekt aan regie", zegt Ronnes. Daarbij denkt ze dat woningbouwcorporaties er te gemakkelijk vanuit gaan dat huurders het prettig vinden als er sloopnieuwbouw wordt gepleegd terwijl men wel degelijk hecht aan de karakteristieke gebouwen van de stad.

Daarbij zijn er vaak genoeg mogelijkheden voor renovatie, maar wordt ten onrechte gezegd dat dit duurder zou zijn. Van Elburg: "En er zijn genoeg talentvolle architecten die kunnen restaureren en toevoegen. Nu is eerste ingeving bij projectontwikkelaars en architecten om zelf een compleet nieuw gebouw neer te zetten. Maar je kan ook trots zijn om iets historisch op een mooie manier te restaureren."

De Heineken hoek

Van Elbrug neemt Spraakmakers-verslaggever Thomas Schuurman mee naar een iconische plek die onlangs verdween: de Heineken hoek.

"Het was een plek die veel Amsterdammers kennen en belangrijke cultuurhistorie." De projectontwikkelaar die er een nieuw gebouw neerzet spreekt van ‘kwalitatieve herpositionering’. Van Elburg is kritisch op wat ervoor terugkomt. "Er was maar één Heineken Hoek. Deze nieuwbouw had in principe overal kunnen staan."

Kijk en luister naar de reportage: