Micha Wertheim in Kunststof – maar nu écht

Toen Brouwer het gesprek onderbrak om een fragment uit de voorstelling te laten horen, volgde een auditief Droste-effect. Het fragment uit Ergens anders was namelijk: Micha Wertheim in Kunststof, in gesprek met Jellie Brouwer.

(Echt) ergens anders

Dat moet uitgelegd worden. Ergens anders begon met een stereotoren op het podium. Het publiek hoorde het acht uur-nieuws van die dag en vervolgens begon Kunststof. Maar dan een gefingeerde uitzending van Kunststof, door Wertheim zelf geschreven, waarin de cabaretier en Brouwer een gesprek voerden. Tijdens dat gescripte gesprek kwam Brouwer tot de ontdekking dat Wertheim die avond een voorstelling had, terwijl hij bij haar in de studio zat. “Maar daarom heet de voorstelling Ergens anders”, zei Wertheim in het fragment, dus in zijn voorstelling. “Ik ben ergens anders.”

De zaal lachte om de vanzelfsprekendheid waarmee Wertheim die zin uitsprak. Maar er ontstond ook spanning in de zaal: was de cabaretier nu afwezig bij zijn eigen voorstelling? Ja, dat was hij. Maar uiteraard was er zelfs zonder Wertheim een voorstelling. De nep-uitzending van Kunststof werd onderbroken toen er een klein robotje het podium opgeschuifeld was.

Doe het zelf

“De robot begon uit te leggen dat het publiek de voorstelling écht zelf moest maken”, zei Wertheim gisteren in Kunststof (het echte). “Dan wees hij iemand aan en dan zei hij: jij moet straks een blaadje uit de printer pakken.” Iemand las het printje aan het publiek voor, wees de volgende deelnemer aan, en zo viel de rest van de dominosteentjes tot er een voorstelling stond. Het publiek bouwde het decor en ruimde het op, en zo werd het cabaret-bouwpakket dat Wertheim had ontworpen, elke avond door de bezoekers in elkaar gezet.

Ergens anders was nieuw en tegelijk toch typisch Wertheim, die cabaret altijd als een rekbaar medium heeft gezien. Maar zelfs voor zijn doen was het idee om het publiek, zonder zijn toezicht, zijn voorstelling af te laten maken een gedurfd idee. En zoals met alle nieuwe, gewaagde ideeën, werd het niet door iedereen gewaardeerd. In sommige zalen hadden de dominosteentjes een figuurlijk duwtje nodig voordat ze uit hun stoel kwamen en de voorstelling eindelijk kon beginnen. En toen bleek dat Wertheim er zelf écht niet bij was, liepen sommige steentjes boos de zaal uit, of vroegen zelfs hun geld terug.

Gebrek aan empathie

“Het raakte me omdat ervanuit werd gegaan dat ik te kwader trouw zou zijn, dat ik erop uit zou zijn om mensen te schofferen”, zei Wertheim gisteren in Kunststof. “Misschien is het een gebrek aan empathie, maar ik had totaal niet verwacht dat mensen er zo heftig op zouden reageren. Ik probeer een voorstelling te maken die ik zelf heel graag zou willen zien.” Het is eigenlijk ironisch dat mensen boos weg zijn gelopen. Ze waren kwaad dat de cabaretier er zelf niet was, terwijl Ergens anders misschien wel Wertheim op zijn Wertheimst was.

Luister hier naar het gesprek met Micha Wertheim in (de echte) Kunststof.

Schrijf je in voor de mailinglijst van Micha Wertheim om een bericht te krijgen wanneer de registratie van Ergens anders online te bekijken is.

Klik hier voor de speellijst van het tweede deel van het tweeluik: Iemand anders (nu in de theaters).