Planet Earth komt terug en de stem van David Attenborough hoort daarbij

Stelde jij je bij het lezen van die zinnen ook de stem van David Attenborough voor? Zo niet, dan mis je wat. Het fragment komt uit de in 2006 uitgezonden natuurdocumentaire Planet Earth. De elfdelige serie was destijds het duurste programma dat de BBC maakte en ook het eerste dat in high definition werd opgenomen. Het was een gigantisch succes. Cruciaal daarbij was de rustgevende en aanstekelijke voice-over van bioloog en presentator David Attenborough. Pardon, Sir David Attenborough.

Toen de BBC afgelopen voorjaar bekendmaakte dat er na tien jaar een vervolg kwam op Planet Earth, waren fans over de hele wereld enthousiast. Maar ze hadden ook een eis: breng Attenborough terug. De stem is inmiddels onlosmakelijk verbonden met de overdonderende, glasheldere beelden van onze natuur. Vanmiddag was stemacteur Bob van der Houven te gast in het NPO Radio 1-programma De Nieuws BV. Hij sprak over Attenborough en wat een voice-over goed maakt.

“Sir David Attenborough is natuurlijk wijd en zijd bekend als een groot natuurkenner”, zei hij.“Hij is dé personificatie van de natuurfilmer. Iedereen weet dat die man zijn hele leven vol passie en liefde heeft gewijd aan de natuur en het maken van de meest schitterende films daarover.”

We belden zelf nog even met Bert Kommerij, maker van radiodocumentaires en hoorspelen en de gelukkige bezitter van een van de prettigste voice-overstemmen in Nederland. Ook hij gelooft dat een persoonlijke interesse in het verhaal cruciaal is. “Je moet het een beetje zijn. De voice-over moet kloppen met de boodschap die je te vertellen hebt. Dan is het goed.”

Meejanken

Je moet met een voice-over dus enthousiasme weten over te brengen dat niet gespeeld is. Maar dat werkt niet voor iedereen. Attenborough kan zich meer permitteren dan andere voice-over-acteurs. Waar anderen de beelden op een dienstbare manier van informatie moeten voorzien, deelt de Britse bioloog juist de spotlight met de gefilmde dieren. “Als je het hebt over voice-overs en wat Attenborough doet, dan is daar nog wel een verschil in”, zei Van der Houven vanmiddag. “Bij hem gaat het ook om personality. Hij mag echt zichzelf zijn, met zijn passie en zijn vuur voor de natuur, en dat laten horen.”

Volgens Van der Houven zijn er ook regels waar voice-over-acteurs zich aan moeten houden. “Ik zeg altijd: je mag als stem nooit meejanken. Je mag in je stem niet laten horen dat je geëmotioneerd bent door het beeld, want het beeld is al zo indrukwekkend. Laat de emotie bij de kijker.” Attenborough doet dat anders. Hij brengt je de emotie, want hij kan niet anders. Waarom komt hij ermee weg? Volgens Bert Kommerij simpelweg omdat hij Sir David Attenborough is.

“Dat komt zo nauw. Hij schiet precies goed. Rutger Hauer heeft ook een keer een natuurdocumentaire ingesproken en dat ging gewoon niet goed. Dat vond ik over the top. Ik dacht: die doet David Attenborough na, maar dit is het niet.”

'Een mooie stem is niks'

Attenborough is gelukkig ook gezegend met een rustige, warme stem. En in de buurt van zo’n prachtig Brits accent zijn alle oren automatisch gespitst. Maar Kommerij zegt dat een mooie stem zeker niet altijd een mooie voice-over garandeert.

“In principe kan iedereen het doen, maar dan moet het wel kloppen bij het verhaal dat je te vertellen hebt”, zegt hij aan de telefoon. “Misschien heeft het ermee te maken dat je zo goed kunt acteren, of dat je je zo goed kunt inleven, dat het niet meer over de stem gaat. Mensen zeggen weleens: wat heb je een mooie stem. Maar dat is natuurlijk niks. Een mooie stem is niks. Het gaat erom wat je ermee zegt en wat je ermee doet. Je hoort in een stem heel veel over het innerlijk van iemand.”

De inmiddels 90-jarige Attenborough kon het niet meer opbrengen om voor de opnames van Planet Earth II met de crew de hele wereld af te reizen. Maar wat zijn stem over zijn innerlijk zegt, is dat hij zelfs op afstand een hoorbare liefde heeft voor de natuur. Waar zijn hart van vol is, loopt zijn mond van over.

Planet Earth II wordt aanstaande zondag uitgezonden op BBC ONE.