Iva Bicanic: 'We zitten vast aan een stereotype beeld van misbruik'

Nu gooit ze het over een andere boeg: voor BNNVARA maakt ze een reisserie over de Balkan, een gebied waar haar ouders vandaan komen, waar zij de zomers van haar jeugd doorbracht en waar, inderdaad, ook een hoop collectieve, onverwerkte trauma's liggen. In Nooit Meer Slapen vertelt ze over haar werk als psycholoog en over haar beginnende carrière als programmamaker.

Zelfverwijt

"Ik geloof heel sterk dat seksueel misbruik kinderen en mensen kapot kan maken. Maar het houdt me op de been dat er herstel en genezing mogelijk is, al is het maar een klein beetje." Bicanic ziet hoe belangrijk het is dat er goed voor slachtoffers wordt gezorgd. "De mensen zijn aangetast, alsof er een stukje van hen is weggenomen. Als je dan niets doet en geen hulp krijgt, dan praat je jezelf voor je het weet schuldgevoelens aan."

Zelfverwijt is een groot probleem, vertelt Bicanic, de schuldgevoelens die bij seksueel misbruik komen kijken maken het probleem complex. Seksueel trauma onderscheidt zich van andere trauma’s door die schuldgevoelens. "Je zoekt geen troost en je wil het zelf oplossen. We praten niet over misbruik en verkrachting. Maar dat is niet effectief."

Stereotype beeld van misbruik

Ze legt uit dat we eigenlijk alleen het stereotype beeld van seksueel misbruik en verkrachting kennen: een meisje die van haar fiets de bosjes in wordt getrokken. "Er zijn heel veel vormen van misbruik die niet in beeld worden gebracht. Het is heel moeilijk om uit te leggen en te accepteren dat iemand die heel lief voor je is, ook hele nare dingen kan doen. Dat vinden we geen prettige gedachte en houden we liever ver weg."

Toch moeten we volgens haar meer praten over de zaken die niet in het 'gebruikelijke' 'misbruik hokje' passen. Want als je iets naars meemaakt wat niet past in het stereotype plaatje zal je jezelf ook niet snel zien als slachtoffer, zul je geen hulp vragen, ga je er niet over praten en neemt de kans enorm toe dat je het nog een keer gaat meemaken.

Hoop

"Het lukt me best goed om dit vast te houden, dat optimisme. Alles wat ik vertel, doe ik omdat ik weet dat er mensen luisteren die denken 'dit gaat over mij', mensen die denken 'ik heb toen ik jonger was ook seksueel misbruik meegemaakt'. Ik hoop dat ze nu, indirect, van mij horen dat het niet te laat is om hun trauma te herstellen en te repareren. Ik hoop dat mensen hoop voelen, dat ze ervaren dat dít nu het moment is om iets aan hun problemen te doen."

Het zijn voor haar belangrijke momenten, momenten dat ze voelt dat haar werk er toe doet. "Dit onderwerp heeft licht nodig. Trauma’s blijven graag in het donker, maar alleen in het licht kunnen problemen beter worden." We moeten volgens haar daarom ophouden met de plegers 'wegduwen': daarmee bevestigen we hun negatieve zelfbeeld en activeer je juist het 'pleger gedrag'.

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.