Al Pacino: de 'uitslover' die zichzelf mag zijn

Mathijs Deen bespreekt komende dinsdag in Nooit Meer Slapen het soort rollen en types waar Al Pacino in zijn carrière vaak voor kiest. Wij kijken naar wat Pacino nou zo goed maakt, ondanks dat hij in veel films op dezelfde manier speelt.

Overacting

Regisseurs houden ervan om Pacino lange speeches te geven, omdat ze weten dat hij ze als geen ander tot leven kan brengen. Hij maakt van elke zin een show. Daarom wordt Pacino, die door velen de hemel in wordt geprezen vanwege zijn bijna overdreven overgave aan zijn rollen, ook veel beschuldigd van overacting.

In een interview uit 2010 leest journalist Katie Couric recensies van de film Scarface aan Pacino voor. “The New York Post called your performance almost comical. People Magazine said: his acting isn’t acting, it’s shameless showing off.” “Ouch”, reageert hij, maar lacht de kritieken vervolgens weg. “Do you think you overact?”, vraagt Couric. “No. Well, you know what they say, in the theater you have the reach the balcony.” Al Pacino acteert tot de achterste rij van de zaal en voor de mensen die toevallig langs de bioscoop lopen.

Jammin’

Wanneer Pacino goed op dreef is, is zijn werk te vergelijken met een muzikant op een podium die z’n ogen dicht doet en een solo improviseert. “Dit gebaar kan er wel bij, met dit woordje kan ik wel wat.” In de bekende rechtbankscène uit Scent of a Woman bijvoorbeeld. Hij speelt een blinde ex-legerofficier en wat hij niet met zijn ogen kan uiten compenseert hij met zijn stem. Hij schreeuwt en fluistert, hij versnelt en vertraagt, hij stopt en start, hij zingt de tekst zowat. De andere bandleden, in deze scène onder andere de toen nog relatief onervaren acteur Chris O’Donnell, bewonderen in stilte en wachten tot ze weer kunnen inspringen. “Ja, jongens, ik ben bijna klaar.”

Je vroeg er zelf om

Daarom blijft Pacino na jaren, zelfs met een inmiddels veel ouder hoofd, zo fascinerend om naar te kijken. Het is te zien hoe serieus hij zijn werk neemt. Hij is nooit lusteloos, zijn energie en charisma lijken uit een veel jonger lijf te komen.

Vorig jaar schreef Dana Linssen in de NRC over zijn hoofdrol in de film Danny Collins, waarin hij zelfs nog extravaganter acteert dan gewoonlijk: “Hij stapt naast zijn rol en zegt: kijk, zo zien jullie me toch het liefst?” Hij lijkt zich steeds bewuster te zijn geworden van wat hem zo uniek maakt en wat kijkers van hem willen zien. In de loop der jaren is hij zijn excentriciteiten alleen maar meer gaan toepassen. Oh, je wilt Al Pacino? Nu zul je hem krijgen ook.

Na-apers

Die excentriciteiten zijn inmiddels onlosmakelijk verbonden aan de acteur. Daarom leent hij zich zo goed voor imitaties. Net als Christopher Walken is Pacino een standaard act in het repertoire van ieder zelf respecterende imitator. De vraag is niet “doe je ook Al Pacino?” maar “hoe goed is je Al Pacino?” Het wemelt op Youtube van de nep-Pacino’s, van amateurs maar ook van andere beroemdheden in het vak.

In onderstaand filmpje doet Kevin Spacey zijn beste poging terwijl het origineel naast hem zit. Spacey blaft zijn woorden staccato, zijn ogen schieten heen en weer, hij draait in zijn stoel, hij zakt onderuit en schiet weer omhoog. Hij probeert de hectische energie van de acteur na te bootsen. Spacey komt aardig in de buurt, maar echt Pacino is het niet. Daarvoor zul je toch Pacino zelf moeten inhuren. Daarom maakt het eigenlijk niet uit welke rol de acteur speelt. Filmliefhebbers willen toch wel zien hoe de acteur het deze keer gaat aanpakken.