Een kijkje in de keuken van de 17e eeuw: De Verstandige Kock, dé bestseller uit die tijd

Wat maakt het boek zo bijzonder?

"Het is het eerste complete kookboek voor de gegoede burgerij van die tijd", legt Neerlandica en culinair-historisch deskundige Marleen Willebrands uit in Mangiare!. "Het was een bestseller." Het boek maakte onderdeel uit van de driedelige bundel Vermakelijk Landleven, een handleiding voor buitenplaatsbezitters om zelfvoorzienend te zijn.

"De bundel speelde toen in op de trend om een buitenplaats te stichten, als gegoede burgerij. Het paste helemaal in die tijd waarin het buitenleven in opkomst was. De stad versus het platteland." Het landleven werd gepresenteerd als veel gezonder: 'het landleven is het gezondste leven, het voordeligst leven, het zaligste leven', stelt het boek.

Tuinbouw: vraag naar luxe groentes

"In die delen kon je vinden hoe dat moest, een tuin aanleggen. Natuurlijk waren die buitenplaatsen alleen voor de happy few, maar de middenstand had ook vaak een tuintje aan de rand van de stad, speeltuinen noemden ze dat, tegenwoordig zou je het volkstuintjes noemen.

Er stond niet meer dan een prieeltje op om te schuilen tegen de regen, maar je kon er dus wel groenten verbouwen. En dat is ook bijzonder aan dit boek: er staan veel groenterecepten in, dat was nieuw voor die tijd.

Wie was de schrijver van De Verstandige Kock, dat is nooit opgehelderd. "Dat is niet bekend", bevestigt Marleen. "Het was iemand met een enorm oog voor mode. Dat zie je aan die unieke groenterecepten, het feit dat er salades werden genuttigd voor de maaltijd. Dat kwam natuurlijk voort uit de trends in de tuinbouw. En er ontstond vraag naar luxe groentes, zoals asperges en artisjokken.

Wie bakt er nou nog een mooie pastei?

De gerechten kenmerken zich door luxe, maar het zijn geen pronkgerechten. "Het is echt een kookboek voor de gegoede burgerij." Vis, vlees, maar ook fruit was niet goedkoop in die tijd. De recepten bevatten dure ingrediënten.

"Het is geen kookboek met allerlei liflafjes. Het zijn prachtige gerechten - wie bakt er nou nog zo’n mooie pastei? - maar het was niet dat overdadige in versiering zoals met een hele pauw, veren erin gestoken of dergelijk werk."