Het onnavolgbare universum van Herman Brusselmans

Rick Honings, Majoor van het Menselijk Leed. Biografie van Herman Brusselmans (Prometheus)

Rick Honings is een Leidse letterkundige, een gepromoveerd wetenschapper die de biografie van Bilderdijk schreef en gespecialiseerd is in de negentiende-eeuwse literatuur. Zijn voorliefde gaat uit naar de romantici en de cultus die rond hen anderhalve eeuw geleden ontstond. Zijn vorige boek heette De dichter als idool.

Maar nu heeft Rick Honings een beknopte biografie geschreven over Herman Brusselmans, ter ere van het feit dat de zelfverklaarde Mooie Jonge Oppergod van de Vlaamse Letteren zestig wordt. Dat heeft al flink wat wenkbrauwen doen rijzen. De presentatie van de biografie – volgende week woensdag – onder auspiciën van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft een regen van klachten veroorzaakt. Brusselmans wordt door de kritiek vaak niet serieus genomen omdat hij grof taalgebruik hanteert, commercieel is, onnavolgbaar ironisch en met zijn collega’s – en niet alleen met hun, maar met heel bekend Vlaanderen – de kachel aanmaakt. Alle reputaties schrijft hij kapot, behalve de zijne. Brusselmans wordt verguisd en kreeg nimmer een serieuze literaire prijs.

Honings trekt zich daar allemaal niets van aan. In Majoor van het Menselijk Leed bekent hij dat Brusselmans de poort naar de literatuur voor hem heeft geopend en dat hij zelf in zijn jonge jaren een echte fan was. Hij probeerde net zo te schrijven en ging zelfs ‘miljaardeju’ bestellen: wodka met een theezakje erin, het favoriete drankje van Brusselmans’ personage Guggenheimer.

Onno Blom

In de Nieuwsshow bespreekt een recensent elke week drie boeken in de Boekenrubriek. Deze week is de beurt aan Onno Blom. Onno (1969) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde en Culturele Studies. Hij was literair redacteur bij Trouw en hoofdredacteur van Uitgeverij Prometheus. Tegenwoordig is hij werkzaam als freelance journalist en literair criticus. Schrijven doet Onno Blom ook, zo schreef hij de boeken Het fotografisch geheugen en Zijn getijdenboek, een geïllustreerd biografisch portret van Harry Mulisch.

Deze biografie van Brusselmans kan niet alleen gelezen worden als het verhaal van het tragische, obsessief-compulsieve leven van de veelschrijver – die zijn vijfenzeventigste roman publiceerde met de passende titel Hij schreef te weinig boeken – maar ook als een intrigerende analyse van zijn werk.

Honings geeft een tamelijk ontluisterend beeld van Brusselmans’ leven in de greep van de angst, die is ontstaan in zijn jeugd als de zoon van een gewelddadige veehouder uit Hamme. Geplaagd door verlatingsangst bleek Brusselmans niet in staat om zijn grote liefdes te behouden. Honings sprak met zijn eerste vrouw, Gerda Baeyens, die door Brusselmans verschrikkelijk werd bedrogen en geschoffeerd, mede doordat hij het niet kon stellen zonder enorme hoeveelheden drank.

Zelfs zijn tweede grote liefde Tania De Metsenaere, die Brusselmans heeft opgehemeld in tal van boeken als zijn muze Phoebe (naar een karakter uit Salingers’ The Cather in the Rye), en die hem van de drank afkreeg, hield het uiteindelijk niet met hem uit. Inmiddels verkeert Brusselmans met een Amsterdams meisje dat Lena heet en maar liefst vierendertig jaar jonger is. Zij speelt de vrouwelijke hoofdrol in zijn nieuwe 832 pagina’s tellende roman Hij schreef te weinig boeken.

Interessant aan Honings’ biografie is dat hij ook een aantal thema’s uit Brusselmans’ werk uitdiept – de mythische moederfiguur, agressie en geweld, het schelden en schofferen en de humor – en aandacht besteedt aan de ragfijne wijze waarop de schrijver in zijn werk en media-optredens werk maakt van zijn imago.

Mooi is, dat Honings na alle vondsten en analyses en bij alle historische achtergrond die hij heeft geboden, moet toegeven dat het mysterie van zijn held er niet minder om is geworden. ‘In het onnavolgbare universum van Herman Brusselmans zijn fictie en werkelijkheid voortdurend met elkaar in dialoog. Dat wist ik natuurlijk al, maar heb ik nu ook zelf ondervonden.’

Herman Brusselmans, Hij schreef te weinig boeken (Prometheus)

Hij schreef te weinig boeken bevat 832 pagina’s lang het beste wat Brusselmans te bieden heeft. Een even waarachtig als gefabuleerde roman die je laat lachen en huilen tegelijk.

Kees van Kooten, Karrevrachten pennevruchten (De Harmonie)

Karrevrachten pennevruchten van Kees van Kooten is een schitterend vormgegeven schatkamer van persoonlijk, ontroerend en humoristisch materiaal uit het hele leven van de schrijver. Twee kilo puur literair plezier.

Luister de Boekenrubriek hier terug.