Nachtmerrie. Vluchten en vast komen te zitten op een tropisch eiland

In de vierdelige radioserie Berichten uit Manus Prison hoor je het verhaal over het leven in het kamp, door de ogen van de vluchtelingen.

Alleen de bergen zijn mijn vrienden

Eén van die vluchtelingen die vast kwam te zitten op Manus is de Koerdisch-Iraanse schrijver en journalist Behrouz Boochani. Hij zocht toevlucht in Australië, maar in plaats van asiel te krijgen werd hij zes jaar opgesloten op het eiland. Over die bizarre ervaring - hij was niet welkom in Australië maar mocht ook niet meer weg van het eiland - schreef hij het prijswinnende boekNo friend but the mountains. Het boek is nu vertaald naar het Nederlands: Alleen de bergen zijn mijn vrienden.

Het boek werd niet zomaar geschreven: Boochani stuurde in het geheim, via zijn telefoon teksten, berichten en gedichten de wereld in. Die berichten over het leven in het kamp zijn gebundeld en vormen samen het boek. Dit werk is verplichte literatuur voor iedereen die ‘het Australische model’ als ideaal voor onze omgang met vluchtelingen en migranten ziet.

Vierdelige serie: Berichten uit Manus Prison

Bureau Buitenland radiomaker Edwin Koopman bewerkte het boek tot een vierdelige audioserie onder de titel Berichten uit Manus Prison. Je hoort geluiden van het eiland, aangrijpende gezongen liederen, gedichten, fragmenten uit het boek, en de schrijver Behrouz Boochani zelf.

De afleveringen van de vierdelige serie 'Berichten uit Manus Prison' zijn de komende weken te horen in de uitzendingen van Bureau Buitenland: Tussen 19.00 en 19.30 uur op NPO Radio 1. Je kunt hier alle afleveringen terugluisteren.

In het detentiekamp op Manus werd clandestien, met een mobiele telefoon, een documentaire geschoten: Chauka, please tell us the time. De beelden zijn opgenomen door Behrouz Boochani. De film is door de Nederlandse Iraniër Arash Kamali Sarvestani geregisseerd, in nauwe samenwerking met Boochani.

Australisch migratiebeleid

In Nederland wordt door sommige politici vol lof gesproken over het Australische immigratiemodel. Politici als Thierry Baudet en Geert Wilders steken hun duimen enthousiast omhoog: dit beleid zou als voorbeeld voor het Nederlandse en Europese moeten gelden. Waarom? Omdat het werkt. Althans dat wordt gezegd en gesuggereerd.

Het Australische beleid houdt simpelweg in dat niemand het land in komt. Mensen die toch een poging wagen, komen vast te zitten. Bijvoorbeeld op een eiland als Manus. De vluchtelingen, die vaak getraumatiseerd zijn en er al een zeer heftige reis op hebben zitten, kunnen geen kant op, niet blijven en niet gaan.

Lekker rondhangen op het strand, spelletjes spelen, muziek maken of zelfs maar gewoon een kleine vorm van plezier beleven zat er niet in. De vluchtelingen zijn gevangenen en hun toekomst is alles behalve rooskleurig. Ze kunnen niet vooruit, Australië in, ze kunnen niet terug want daar is het te gevaarlijk.

Inmiddels kan gesteld worden dat Europa al een eigen versie heeft van Manus Island: kamp Moria op Lesbos in Griekenland. Hebben wij ‘het Australische model’ niet allang overgenomen?

Huidige situatie op Manus

De situatie op Manus is aan het veranderen: de vluchtelingen die de afgelopen vijf à zes jaar vast hebben gezeten worden langzaam maar zeker vrijgelaten nu het gevangenkamp op Manus vorige maand werd gesloten. Het detentiesysteem werd illegaal verklaard na vele beschuldigingen van mensenrechtenschendingen en slechte behandeling van asielzoekers.

De meesten zijn herplaatst in Port Moresby, de hoofdstad van Papoea-Nieuw-Guinea. Maar ook zijn de vluchtelingen niet echt vrij en zeker niet veilig. Ze kunnen wel solliciteren voor werk, maar er zijn geen sociale voorzieningen, ze kunnen geen aanspraak maken op een verblijfsvergunning en ze zijn niet in staat om echt een nieuw leven op te bouwen. Ook deze plaats, is een nieuwe plek van ballingschap.

Meer verhalen over en uit het buitenland?

In VPRO's Bureau Buitenland hoor je dagelijks tussen 19.00 en 19.30 uur diverse, diepgravende en verrassende geluiden over en uit het buitenland. Luister hier alle afleveringen terug.