Journalisten vrezen de uitkomst van de Poolse verkiezingen

“Ze riepen: ‘Politie!’ en hadden een of ander wapen in hun hand.” De moeder van onderzoeksjournalist Tomasz Piątek vertelt hoe op een avond laat mannen haar appartement binnenvielen. Waarschijnlijk ter intimidatie, omdat haar zoon kritisch schrijft over de huidige regering.

Het is zomaar een scène in de serie die Dore van Duivenbode maakte voor de VPRO: ‘Gazeta, de Poolse krant onder vuur’. In die serie volgde ze maandenlang de redactie van Gazeta Wyborcza, de grootste overgebleven onafhankelijke krant in Polen.

Krant onder vuur

Op de redactie vertellen de journalisten haar waar ze in hun dagelijks werk mee te maken krijgen. Elk schandaal dat ze onthullen, wordt door de oppositie onderuitgehaald en zelfs aangeklaagd. De krant heeft tientallen rechtszaken tegelijkertijd tegen zich lopen.

“De regering doet dat om de media te vermoeien,” vertelt Van Duivenbode, “ze moeten hier continu mee bezig zijn. Daarnaast is het bedoeld om ze financieel uit te putten, het kost klauwen vol geld. Deze krant is onderdeel van een grote uitgeverij, met eigen advocaten. Het is anders echt niet te doen. Voor kleinere kranten of freelancers is dat echt moeilijk.”

Informatiebubbels

Van de schandalen die Gazeta Wyborcza onthult, is het recente visumschandaal er één. Het is een bekend patroon dat elk schandaal waar Gazeta mee komt, door de staatsmedia onderuitgehaald wordt. Zo ontstaan in de Poolse samenleving twee ‘informatiebubbels’, waarin de PiS-regering de oppositie van alles de schuld kan geven.

In Polen zijn veel grote kranten en televisiestations namelijk overgenomen door de overheid. “Radio en staats-tv is een propagandamachine geworden”, aldus Van Duivenbode. “Kleinere kranten met weinig budget zijn opgekocht door een staatsoliebedrijf, waardoor ook de inhoud beïnvloed kan worden. Dus de media die mensen kennen als normale krant of tv, die ze altijd lazen of keken, daarop zien ze nu alleen nog maar propaganda.”

Ondertussen tweet Donald Tusk, de oppositieleider, over een parlementslid dat opgepakt is nadat ze met een megafoon over het visumschandaal scandeerde:

Journalisten in de gevangenis

De verkiezingen, die op 15 oktober plaatsvinden, worden door de journalisten van Gazeta Wyborcza met spanning afgewacht. Want de uitslag kan voor hen nogal wat betekenen. Van Duivenbode: “De journalisten houden er serieus rekening mee dat ze nog meer tegengewerkt worden als PiS weer aan de macht komt. Ze zouden kunnen besluiten om de krant helemaal te verbieden. En in het ergste geval worden de journalisten in de gevangenis gezet.”

Kijk hier de eerste aflevering van Radio Polska: