Hans van Koningsbrugge: 'Navalny was een boegbeeld van verzet tegen het regime'

Aleksej Navalny, de Russische oppositieleider die de praktijken van het Kremlin en alles en iedereen die ermee heulde aan de kaak stelde. Zijn boek Patriot is een van de belangrijkste biografieën van 2024. Het is de lange aanloop naar zijn einde. Het is zijn testament dat aan de hand van notitieboekjes en berichten, die zijn vrouw Joelia van hem ontving uit de gevangenis werd samengesteld.

“Met al mijn Ruslandkennis en ervaring viel mij op tijdens het lezen dat het regime in Rusland nog venijniger is dan ik al wist”, zegt Koningsbrugge. “Toen ik de hele martelgang las dacht ik; god, dat regime gaat wel heel erg ver in het onschadelijk maken van tegenstanders.”

Navalny stelde zich verkiesbaar als burgemeester van Moskou en als president van Rusland. Hij voerde felle anti-corruptie campagnes en hij was een sociale media sensatie, want hij wist heel goed wat hij daar moest doen en kon doen. “In mijn ogen was hij een activist. Het zwaartepunt van zijn handelen waren zijn anti-corruptiecampagnes. Daar zat een politieke context aan, want dat ging tegen de zittende elite, maar in feite was die anti-corruptie en heel zijn stichting om hem heen zijn centrale punt. Dat deed hij op een bijzondere manier door video’s hierover te maken die over de vijftig miljoen keer werden bekeken.”

Navalny en zijn broer werden verdacht van een corruptiezaak, maar dit waren allemaal valse aanklachten. “In Rusland was dit allemaal politieke rechtsspraak. De aanklachten richting Navalny waren allemaal voorgekookt. Uiteindelijk kwam hij vrij met drie jaar voorwaardelijk en zijn broer niet. Dat viel niet goed bij hem en dat is precies wat het regime wil doen. De tegenstander treffen.”

Navalny was moedig en energiek en had een sterke behoefte om Rusland te redden. De keerzijde daarvan was dat hij voortdurend werd getreiterd, geïntimideerd en werd aangehouden, omdat zijn kantoor onderzocht moest worden. “Dat gebeurde met ongelofelijke regelmaat. De staat keerde zich tegen hem.”

In 2020 werd Navalny te bedreigend voor Poetin en zijn aanhangers dus werd hij vergiftigd. Hij overleefde de aanslag en werd behandeld in Duitsland. Hij besluit om terug te keren naar Rusland. “In zijn boek probeert hij te verklaren waarom hij terugkeert, maar het wordt mij niet helemaal duidelijk. Ik denk dat hij de afweging heeft gemaakt dat dit zijn levensdoel is. De Russische staat werkte hem tegen, maar Rusland is zijn vaderland en daar had hij in feite alles voor over. Hij wist dat hij bij terugkomst meteen zou worden opgepakt, in de gevangenis belandt en er niet meer uit zou komen zolang Poetin president is. Dit werd hem fataal.”