Oorlog in Soedan: hoe seksueel geweld wordt ingezet om angst te zaaien

In Soedan woedt al tientallen jaren oorlog, maar op 15 april 2023 escaleerde het conflict tussen het Sudanese leger (SAF) en de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF). Beide partijen maken zich schuldig aan ernstige oorlogsmisdaden, waaronder seksueel geweld, vertelt Hoffmann.

Escalatie

Volgens Hoffmann kwamen de recente aanvallen niet onverwachts. Ze zijn een reactie op recente overwinningen van het reguliere leger, dat terrein terugwon van het RSF. Ook de overloop van een hoge RSF-commandant naar het leger droeg bij aan de spanningen. Hij zat gestationeerd in het gebied waar de aanvallen uiteindelijk werden gepleegd. SAF voerde voorafgaand aanvallen uit vanuit de lucht, maar nu het regenseizoen voorbij is, kon RSF zich weer vrij bewegen over de grond.

Op dit moment hebben veel steden te maken met een internet-blokkade. Abdulaal Hussein vluchtte in 2016 vanuit Soedan naar Nederland en volgt het nieuws op de voet, zeker nu hij al weken geen contact heeft met vrienden en familie. "Er is geen elektriciteit om het netwerk op te laten draaien. Dit is een van de langste periodes zonder internet en dus contact met de buitenwereld." Een groot deel van zijn familie vluchtte eerder al naar Libië of Egypte, maar keerde toch weer terug naar hun eigen dorpen. Ze willen wel weg, maar verwachten dat het niet uitmaakt waar ze heen gaan, 'RSF komt toch wel weer'.

Seksueel geweld

Er gaan berichten rond op X dat 130 vrouwen zelfmoord pleegden om te ontsnappen aan seksueel geweld. Hoewel Hoffmann dit niet kan bevestigen, zegt dat ze de angst voor seksueel geweld erg reëel is. RSF heeft dit eerder toegepast in gebieden als Al-Jazirah, Karthoem en West-Darfoer. Soldaten en huurlingen hebben geen consequenties gevoeld van deze oorlogsmisdaden, waardoor er grote angst en afschuw leeft onder de vrouwen en de rest van de bevolking.

"RSF gebruikt deze methoden al jaren, ook voor ze uit het leger kwamen", zegt Hussein. "Ze doen het om mensen te laten schrikken, zodat ze niet zomaar naar het leger gaan." Inwoners van de getroffen gebieden zouden de overwinning van SAF samen hebben gevierd, dus hield RSF een wraakactie.

Oorlogswapen

Volgens Hussein zijn vrouwen een cruciaal onderdeel van de familie in Soedan: "Ze zijn de moeder, de drager." De man wordt gezien als de beschermer van de vrouw, maar ook van de familie-eer. Hussein: "Als jouw vrouw wordt misbruikt, zonder dat jij er iets tegen kon doen, hebben ze jou en jouw familie-eer te pakken. Daarom is dit zo'n effectief oorlogswapen." De vrouwen zouden volgens Hussein ook zelfmoord hebben gepleegd om de familie-eer te beschermen.

Hij verwacht dat het aantal vrouwen die seksueel geweld of verkrachting hebben meegemaakt, veel hoger is dan de cijfers laten zien. "Families willen er niet mee naar buiten treden, daarom lijkt het probleem kleiner dan het echt is." Geloof is een remmende factor voor zelfmoord, zegt Hussein. "Vrouwen denken dat als ze zelfmoord plegen, ze schande maken aan het geloof en god hun nooit meer vergeeft."

Gezondheidszorg

De slechte gezondheidszorg in Soedan verergert de situatie. Door een gebrek aan medische hulp proberen veel vrouwen die slachtoffer zijn van verkrachting zelf abortus te plegen, wat leidt tot een stijging in moedersterfte, zegt Hoffmann. Ondertussen is er ook een ernstige cholera-uitbraak, waardoor dagelijks mensen sterven zonder hulp van organisaties. Hussein: "in de regio Sennar, waar mijn familie woont, sterven wel tien mensen per dag."

Hulp

Hoffmann benadrukt dat er weinig tot geen maatregelen zijn genomen om deze problemen aan te pakken. Er wordt opgeroepen om de 'Protection Force' terug te brengen, die tussen 2004 en 2020 de burgers beschermde en misdaden monitorde. Na hun vertrek is het geweld tegen vrouwen toegenomen. Er is in Soedan niemand die verantwoording eist of recht spreekt. Hoffmann geeft aan dat er snel hulp moet komen omdat geen enkele entiteit nu monitort: "Door gebrek aan communicatie zal de situatie alleen nog maar erger worden."