Baltische Staten zetten spannende stap en koppelen zich los van Russisch elektriciteitsnet

De Baltische landen waren al de eerste die zich na de Russische invasie in Oekraïene in 2022 loskoppelden van Russisch gas, maar het proces van loskoppeling van het elektriciteitsnet verliep langzamer. "Ook al is het 30 jaar sinds de Sovjet-Unie, ze waren nog altijd voor een groot deel verstrengeld met het stroomnet van hun buurland", vertelt Midden- en Oost-Europa-correspondent Christiaan Paauwe. "Er is nu in totaal 1.6 miljard euro geïnvesteerd, voor het grootste deel EU-geld, om de Baltische Staten te verbinden met de EU." Dat geld gaat voornamelijk naar een verbinding tussen Polen en Litouwen en onderzeese kabels tussen de Baltische Staten en Zweden en Finland.

Feestelijk

Praktisch gezien is de loskoppeling een flinke uitdaging. "Morgen koppelen ze zich los van het stroomnet van Rusland. Vervolgens kunnen ze het een dag lang volhouden, en dan gaan ze zondag over op het EU-stroomnet." Op sommige plekken wordt er feestelijk bij stilgestaan: "In Letland staan ze er ceremonieel bij stil door bijvoorbeeld kabels door te snijden en in de Litouwse hoofdstad Vilnius telt een klok af tot het moment van energieonafhankelijkheid van Rusland. Daar is zondag een ceremonie in het bijzijn vaan Europese Commissie voorzitter Von der Leyen", vertelt Paauwe.

De meerderheid van de Baltische bevolking steunt de stap naar onafhankelijkheid van Rusland. "Zodat Rusland dat niet meer als een soort drukmiddel op deze landen kan gebruiken, wat in het verleden is gebeurd." Toch zijn er ook andere geluiden, vooral onder mensen met een Russische achtergrond, die vrezen voor hogere energieprijzen als gevolg van het wegvallen van Russisch gas én stroom.

Sabotage

Rusland zelf heeft aangegeven dat het zich al langer had voorbereid op dit scenario. "Maar de zorgen in de Baltische Staten zijn vooral gericht op wat Rusland niet zégt, maar dóét." Volgens Paauwe maken de Baltische autoriteiten zich zorgen over saboterende acties op kritieke infrastructuur, zoals stroomkabels in de Baltische Zee. Ook wordt er rekening gehouden met cyberaanvallen om de overgang naar het EU-net te verstoren. "En dat de Balten het zelf ook wel spannend vinden blijkt uit het feit dat volgens de Letse publieke omroep de verkoop van generatoren flink is toegenomen de laatste tijd."