Veel vragen blijven over na de bestorming van Braziliaanse overheidsgebouwen

Volgends oud-correspondent Marc Bessems heeft de Braziliaanse president Lula de controle weer opgepakt. "Hij kwam gisteravond al vrij snel met een verklaring, toen was hij heel strijdbaar", vertelt hij in Nieuws en Co.

"Vandaag zijn de beelden: colonnes vol met Bolsonaro-aanhangers die in bussen worden afgevoerd. De politie heeft een kampement bij het hoofdkwartier van het leger ontruimd, alle mensen worden geregistreerd. Dan krijg je de indruk dat die straks ook echt in de problemen komen en aan worden gepakt."

Kritiek

Er is veel kritiek ontstaan op het politieoptreden. Zo werd er niet direct gereageerd op de bestorming van overheidsgebouwen. Wat ging er verkeerd? "Dat is de grote vraag", zegt Bessems.

"Op beelden op sociale media zie je gewoon dat een groepje agenten een glaasje kokoswater aan het drinken is, terwijl er op datzelfde moment die bestorming gaande is. Wat doen die mensen daar? Waarom zijn ze niet aan het werk?"

Ook werden er beelden gedeeld van agenten die selfies of video’s maakten van de situatie. "Dat is nogal verdacht. Dat beeld werd gisteravond ook benoemd. Waarom hebben die mensen niks gedaan? Hoe kan het dat de aanhangers zover zijn gekomen? Niemand heeft de omgeving afgezet."

Lula heeft vanwege het politieoptreden een federale interventie afgekondigd in de deelstaat Brasilia. Hij neemt daar tijdelijk de macht over van de gouverneur en het hoofd van de politie.

Protest

Het is nog niet duidelijk of de bestorming is gepland of een spontane actie is geweest van de radicale aanhangers. "Wat we weten, is dat er in ieder geval geld was. Er zijn honderden bussen naar Brasilia gekomen met daarin aanhangers van Bolsonaro uit andere delen van het land. Die bussen moet je betalen, iemand heeft voor die bussen betaald", zegt Bessems. "Er is ook betaald voor overnachtingen en eten, daar wordt dan gesuggereerd: er zat organisatie achter."

Op de Whatsapp- en Telegramgroepen van de radicale aanhangers werden veelal geldverzoeken naar elkaar gestuurd om geld op te halen. Volgens Bessems is er een vermoeden dat er ook grote geldschieters achter zaten. "Daar gaat Lula achteraan, dat wordt uitgezocht. Dat betekent ook dat je gaat uitzoeken hoe georganiseerd was dit? Hoe spontaan was dit?"

Bolsonaro

Bolsonaro was ten tijden van de bestorming in de Verenigde Staten, maar heeft hij er iets mee te maken gehad? "Wat deed hij daar? Officieel is hij op vakantie", zegt Bessems. "Maar heeft hij zich vanuit Florida nog bemoeid met de organisatie? Of niet? Dat weten we niet."

"Een paar uur later heeft hij gedaan wat hij juridisch moet doen. Hij heeft het allemaal veroordeeld, en heeft gezegd dat ze te ver zijn gegaan. Wat dat betreft houdt hij zich aan de regels, maar er gaan allemaal geruchten rond."

Zo was de politiebaas van de eenheid in Brasilia één dag voor de bestorming op vakantie gegaan in de VS. Ook hij is naar Florida gegaan. "Is dat toeval?"

Leger

De aanhangers van Bolsonaro wilden ervoor zorgen dat het leger zou ingrijpen. "Ze wilden een militaire interventie. Eigenlijk een staatsgreep om ervoor te zorgen dat Bolsonaro weer aan de macht kwam. Chaos creëren, zodat het leger mag ingrijpen. Dan komt hun Bolsonaro weer terug. Dat is niet gebeurd, maar dat ze dat dachten en daarop hoopten, geeft wel aan dat ze toch dachten enige kans te hebben."

In Brazilië is het leger van 1964 tot 1985 aan de macht geweest. "Bolsonaro heeft altijd heimwee gehad naar die dictatuur, zijn aanhangers ook. Hij heeft veel aanhang onder militairen en agenten. Dus er zit wel een soort van verwevenheid tussen het leger en de aanhang van Bolsonaro."

Staatsgreep

Kan er nog een poging voor een staatsgreep gedaan worden? Bessems denkt van niet, maar helemaal uitsluiten kan hij dat niet. "Dat zegt natuurlijk ook al heel veel, ik zie de tanks niet door de straten van Brasilia rollen om Lula uit zijn macht te zetten. Dat lijkt mij heel onwaarschijnlijk, maar er blijft altijd een klein kommaatje over."