Hoe een Amerikaanse advocaat vecht voor een rechtvaardiger Afghanistan

Op eigen houtje

In haar boek beschrijft de advocaat hoe ze teleurgesteld raakt in het Amerikaanse trainingsprogramma dat helemaal niet aansluit op de Afghaanse realiteit. Op eigen initiatief bezoekt ze een rechtbank waardoor ze ziet hoe de Afghaanse wet in de praktijk wordt gebruikt. "Ook in Afghanistan heeft een verdachte recht op een advocaat en mag hij bij zijn rechtszaak aanwezig zijn", zegt Motley, "maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet, omdat aanklagers en rechters al uitgaan van schuld."

Motley besluit dat ze dit wil veranderen en gaat als eerste buitenlandse advocaat op eigen houtje aan de slag in Afghanistan, wat volgens de wet bleek te kunnen. "Elke zaak die ik met succes verdedig, schept een precedent." Zo biedt elke uitspraak een toekomstige verdachte ook een betere verdediging. "Het is alsof ik een nieuw pad bewandel, en dat is soms best moeilijk."

Beperkte bewegingsruimte

De eerste zaken die ze met succes verdedigt, zijn van buitenlanders die wegkwijnen in de lokale gevangenis. Daarna springt ze steeds vaker in de bres voor vrouwen die slachtoffer zijn van mishandeling of misbruik.

"Met elke vrouw die ik verdedig, leer ik meer over de cultureel bepaalde problemen die vrouwen hebben", zegt Motley. "Afghaanse vrouwen hebben maar beperkte bewegingsruimte en ervaren grote problemen om op te komen voor hun rechten."

Mannenwereld

Motley zelf wil in Afghanistan daarom niet de focus leggen op haar eigen geslacht. Ze schudt mannen de hand, kijkt ze recht in de ogen en draagt geen hoofddoek. "In een door mannen gedomineerde wereld, waarom zou ik benadrukken dat ik een vrouw ben?" zegt Motley. Volgens de Afghaanse wet is een hoofddoek ook niet verplicht. "Ik moet sterk overkomen in de rechtszaal voor mijn cliënten. Dan helpt het in zo’n mannenwereld niet als ik benadruk dat ik een vrouw ben." Bovendien hindert het haar niet in haar werk: "Niemand maakt er een probleem van."

Vooruitgang

Mede door de zaken die Motley voerde, is het Afghaanse rechtssysteem in de afgelopen jaren versterkt. "Toen ik hier begon, moest ik collega’s nog overtuigen dat het belangrijk is dat ze naar de rechtszaal gaan om hun cliënten te verdedigen", vertelt Motley. "Nu geef ik seminars aan volle zalen over hoe advocaten DNA-bewijsmateriaal in hun zaken kunnen gebruiken. Dat is geweldig!"

Ondanks dat de VS onlangs een akkoord sloot met de Taliban dat vrouwenrechten verder onder druk zet, is ze over de toekomst positief. "Ik ken heel veel sterke Afghanen die het niet zomaar zullen laten gebeuren dat de Taliban weer de macht naar zich toetrekt. Dus ik blijf optimistisch." Motley kan zich niet voorstellen ooit te stoppen met haar werk in Afghanistan: "Ik heb geen einddatum. Afghanistan is mijn tweede thuis."

Het boek De Wet van Motley verscheen bij Uitgeverij Luitingh-Sijthoff en ligt nu in de winkel.

Meer verhalen over en uit het buitenland?

In VPRO's Bureau Buitenland zijn dagelijks tussen 19.00 en 19.30 uur diverse, diepgravende en verrassende geluiden over en uit het buitenland. Luister hier alle afleveringen.