Afrika hongert en Oekraïne heeft tarwe, maar is de Russische blokkade te breken?

Op dinsdag noemde de voorzitter van de Afrikaanse Unie het tekort aan tarwe in Afrika "alarmerend". Joël Voordewind, speciaal ambassadeur voor hulporganisatie ZOA ziet dat ook met eigen ogen in Ethiopië: "Ik ben vanmiddag in het grootste vluchtelingenkamp geweest van Ethiopië en daar hebben ze al 4 maanden geen eten meer gehad van de VN vanwege het tekort en de stijgende voedselprijzen, je ziet om je heen de schrijnende situaties door de stijgende graanprijzen".

Voordewind vindt dat alles uit de kast moet worden gehaald om graan vanuit Oekraïne naar Afrika te krijgen. "Het is hard nodig, alles wat kan gebeuren om graan deze kant op te krijgen juich ik van harte toe".

Marine-escorte

Een mogelijkheid om graan uit Oekraïne te krijgen is om dat te doen via de Zwarte Zee. Onder anderen de minister van Buitenlandse Zaken van Litouwen en Ivo Daalder, de voormalige Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO stelden voor om dat via een marine-escorte te doen. Groot-Brittannië heeft gezegd dit plan te steunen.

Vice-admiraal b.d Ben Bekkering ziet daar echter weinig mogelijkheden toe: "Het zou kunnen met toestemming van Rusland. Dat is een lichte vorm, daar kun je een vorm van escorte bij bedenken. Maar als je een echte blokkade wil breken dan heb je het over een volledige militaire operatie." Bij een marine-escorte komt veel kijken, zoals het vegen van mijnen en het veiligstellen van de route en dat is een zware militaire operatie, zegt Bekkering.

Rusland zal niet snel vrijwillig instemmen met de uitvoer van graan over de Zwarte Zee, denkt Laurien Crump, onderzoeker in de geschiedenis van de internationale betrekkingen. "De Russen gebruiken die blokkade als een soort hefboom door te zeggen: 'eerst de sancties opheffen en dan heffen wij de blokkade op'. Het is niet in het Russisch belang om dat vrijwillig op te heffen". Ook een militaire operatie heeft weinig kans van slagen, denkt Crump. "Een gewapend konvooi ligt niet in de lijn van hoe deze oorlog verloopt".

Turkije

Ook Turkije kan een probleem vormen, denkt Bekkering. "We weten allemaal dat toegang tot de Zwarte Zee via de Bosporus loopt, Turkije heeft gezegd dat daar geen oorlogsschepen door de Bosporus heen mogen en dat lijkt me op dit moment ook niet haalbaar." Andere opties zijn volgens Bekkering uitgesloten. "Je zou samen met kuststaten van de Zwarte Zee, Roemenië, Bulgarije en Turkije dit kunnen organiseren. Maar dat zijn allemaal NAVO-landen en dan is NAVO betrokken en dat maakt het lastig."

Voordewind wil toch dat alle opties worden opengehouden. "Er dreigen 20 miljoen mensen in de hoorn van Afrika om te komen van de honger, dan moet je alle opties openhouden om deze mensen te helpen. Het doorbreken van een blokkade is eerder gebeurd." Een andere mogelijkheid is voor Voordewind om de uitvoer over land te organiseren om zo het graan naar de hongerigen in Afrika te krijgen.