Solar energie verovert Kenia: 'Deze elektriciteit heeft ons leven echt veranderd'

Het solar home systeem bestaat uit een zonnepaneel, een accu, enkele LED-lampen en vaak ook een oplaadbaar radiootje. "We hoeven nu niet langer onze kerosine lamp te gebruiken die erg rookte en waar we erg van moesten hoesten", vertelt de 24-jarige Hariet Manga, die een systeem heeft van het Keniaanse bedrijf M-Kopa Solar. "Ook kunnen mijn twee kinderen nu veel beter hun huiswerk maken omdat we in iedere kamer licht hebben. En de draagbare led-zaklamp gebruiken we ’s avonds bij het melken van de koeien en om veilig naar ons buitenhuis toilet te lopen", vertelt de Masai vrouw.

Een dag niet betalen is een dag geen stroom

Mobiel betalen speelt een cruciale rol in deze – door sommigen al gedoopte – 'solar revolutie'. Zo betaalt Manga dagelijks via haar mobieltje 50 Keniaanse shilling (40 eurocent), en is na één jaar het zonnesysteem van haar. Betaalt ze echter een dag niet, dan gaat de elektriciteit automatisch via de simkaart in het systeem uit. Zo zorgt M-Kopa dat de klanten blijven betalen.

Ook kunnen klanten hun unit uitbreiden naar een systeem met een zeer zuinige 16 inch flat screen tv, die speciaal is ontwikkeld voor solar home systemen. M-Kopa Solar heeft er al 70.000 van verkocht. Andere solar startups bieden zelfs al zuinige strijkijzers en koelkastjes aan die op de solar systemen kunnen worden aangesloten.

Kritiek

"Deze solar revolutie die zich momenteel in Afrika voltrekt gaat even invloedrijk zijn als de opkomst van de mobiele telefoon", voorspelt Adnan Amin, directeur van het Internationaal Energieagentschap (IRENA). Hij verwacht dat het gebruik van zonne-energie tevens voor een sterke toename van de werkgelegenheid gaat zorgen.

Op de solar home systemen is echter ook kritiek. Zo vinden sommige mensen de systemen te beperkt aangezien het enkel voldoende stroom levert voor een paar lampen, een radiootje en een speciale solar-tv, maar niet voor andere apparaten. Andere bedrijven zijn daarom met de aanleg van zogeheten solar mini grids begonnen, in onder meer Kenia, Ghana en Nigeria.

Naar de kapper voor twintig cent

"Dankzij de elektriciteit van dit solar mini grid hebben we niet alleen licht, maar kunnen we ook allerlei bedrijfjes starten", vertelt Dismas Mosongo terwijl hij de rijen zonnepanelen laat zien, aangelegd door het solar bedrijf Powerhive. De 37-jarige Keniaan is met behulp van de stroom een winkeltje voor huishoudartikelen begonnen en heeft ernaast met karton, planken en golfplaten een piepklein kapperszaakje gebouwd waar hij het haar van zijn mannelijke dorpsgenoten nu voor zo’n 20 eurocent per persoon kortwiekt.

De aanleg van een solar mini grid heeft echter wel veel meer voeten in de aarde. Hierdoor heeft Powerhive bijvoorbeeld pas 20 grids aangelegd in de afgelopen vijf jaar waarmee het nu aan zo’n vierduizend klanten stroom levert terwijl M-Kopa Solar met zijn solar home systemen al een half miljoen huishoudens bedient.

Elektriciteit verandert levens

"Een solar home systeem is feitelijk een consumentenproduct dat je eenvoudig per stuk verkoopt", vertelt Powerhive-medeoprichter Rik Wuts in zijn kantoor in Nairobi. "Wij moeten voor iedere solar mini grid echter een vergunning bij de overheid aanvragen, een geschikte gemeenschap vinden, een stuk land leasen, het grid bouwen, iedereen aansluiten en van iedereen een kleine vergoeding verzamelen. Zo’n projectmatige aanpak kost uiteraard veel meer tijd", vertelt Wuts in de reportage.

Hoewel het langer heeft geduurd, is Mosongo dolblij met zijn elektriciteit. "Dankzij mijn winkeltje en kapperszaak is mijn inkomen verdubbeld en kan ik het schoolgeld van mijn kinderen betalen", vertelt de Keniaan. "Deze elektriciteit heeft ons leven echt veranderd."

Beluister hier de hele reportage van Andrea Dijkstra: