Zal Hezbollah zich in de oorlog mengen? 'Dreigende taal moet absoluut serieus worden genomen'

Noodzaak tot reageren

Al sinds de aanval van Hamas op 7 oktober beschieten de sjiitisch-Libanese militie Hezbollah en het Israëlische leger elkaar over de Libanees-Israëlische grens. De vrees voor escalatie van het conflict groeit. Zo zijn in de afgelopen dagen al 28 dorpen in de grensregio uit voorzorg geëvacueerd. Intussen laat het Palestijnse Hamas weten dat het zeer nauw samenwerkt met Hezbollah, en dat de groep klaar zou zijn voor oorlog.

"Hezbollah voelt zich genoodzaakt om te reageren op het drama dat zich afspeelt in Gaza", zegt Hezbollah-expert Reinoud Leenders, verbonden aan King’s College in Londen. "Dat doen ze door kleine confrontaties aan te gaan met Israëlische troepen aan de grens, maar tot dusver blijven die beperkt. Beide partijen lijken vooral te willen aangeven dat zij geen echte escalatie wensen."

Tegelijkertijd moet de dreigende taal van Hezbollah absoluut serieus worden genomen, volgens Leenders. "De verontwaardiging in de Arabische wereld en in hun thuisland Libanon is aanzienlijk. Daar moet de Hezbollah rekening mee houden; het presenteert zich al veertig jaar als een bevrijdingsbeweging met een sterke solidariteit voor de Palestijnen. Ze zullen niet accepteren dat hun geloofwaardigheid wordt ondermijnd."

Grote kans op misrekening

Ook als Hezbollah of het Israëlische leger niet aansturen op escalatie, kan het makkelijk fout gaan aan de grens, zegt Leenders. "Er is een grote kans dat er een misrekening plaats vindt, dat er bijvoorbeeld een burgerdoel wordt geraakt en een hardere respons noodzakelijk wordt."

Verder zijn de ontwikkelingen in Gaza cruciaal voor de vraag of Hezbollah zich zal inmengen, volgens de expert. Hij noemt twee 'rode lijnen' die Israël kan overschrijden, waardoor de militie genoopt zal zijn tot een reactie. "Ten eerste zal Hezbollah het zeker niet accepteren als er Palestijnen uit Gaza worden gejaagd, al dan niet naar Egypte. Dat doet te erg denken aan het trauma van 1948, toen Palestijnen hun land moesten verlaten. Daarnaast zou een grondoffensief in Gaza, met als doel Hamas helemaal te vernietigen, ook niet acceptabel zijn. Als die twee grenzen worden overschreden zal Hezbollah enorme druk voelen om te reageren."

Geen verlengstuk van Iran

Een onzekere factor in het geheel is ook Iran, benoemt Leenders. Hoewel vaak gezegd wordt dat Iran Hezbollah aanstuurt, ligt dat volgens hem genuanceerder. "Ik heb tijdens de Syrische burgeroorlog interviews laten uitvoeren met Hezbollah en de Iraanse Revolutionaire Garde, die daar zij aan zij streden. Wat mij verraste is dat de twee bewegingen veel meer langs elkaar heen opereren dan ik dacht. Iran geeft natuurlijk belangrijke politieke en financiële steun, maar Hezbollah heeft ook echt een autonome status opgebouwd. Het is zeker niet zomaar een verlengstuk."

Ruimte voor deëscalatie

Er zijn ook factoren in eigen land die Hezbollah van verdere inmenging kunnen weerhouden. In 2006 voerde de groepering eerder een oorlog tegen Israël, en daarbij vielen veel Libanese burgerslachtoffers. "Libanon is nu een land in een diepe politieke, economische en sociale crisis", zegt Leenders. "Veel Libanezen hebben absoluut geen zin in wéér een verwoestende oorlog. Dat is een groot dilemma voor Hezbollah."

Al met al ziet Leenders een grote kans dat Hezbollah zich genoodzaakt voelt in te grijpen, maar er zijn nog wegen om te deëscaleren, zegt hij. "Belangrijk is dat er geen miscommunicatie plaatsvindt aan de grens. Daar kunnen VN-troepen een belangrijke rol in spelen. En er moet nu echt een sterk diplomatiek initiatief op gang komen vanuit Europa, want met de huidige strategie riskeert Israël absoluut een regionaal conflict. Het is eigenlijk al vijf over twaalf."