Grenzen dicht voor Noord-Koreanen?

Dit was de schokkende onthulling van de VICE-documentaire Cash for Kim, dat onmiddelijk gevolgd werd door een gesprek in Bureau Buitenland op 20 mei. Wat moet er nu op Europees politiek niveau gebeuren? Moet Europa de grenzen sluiten voor alle Noord-Koreaanse arbeiders? En moeten we Noord-Korea nog wel als land erkennen? VPRO Buitenland legde deze en andere kwesties voor aan Kati Piri, Europarlementariër voor de PvdA.

VPRO Buitenland: Vorig jaar heeft u tweemaal vragen gesteld aan de Europese Commissie over de aanwezigheid van Noord-Koreaanse dwangarbeiders in Europa. Hoe reageerde de Commissie op uw vragen?
Kati Piri: ‘Mijn vragen werden echt weggewimpeld. Om te beginnen duurt het al twee maanden voordat je überhaupt antwoord krijgt op zo’n vraag, en vervolgens was het dan ook nog eens een heel ontwijkend antwoord. Er werd dus niks mee gedaan. Maar naar aanleiding van de VICE-documentaire hebben Agnes Jongerius en ikzelf nu nog eens vragen gesteld aan de Europese Commissie. Ze kunnen het nu niet langer afdoen als een gerucht – het is gewoon vastgelegd.’

Wat kan Europa volgens u tegen deze dwangarbeid doen?
‘Europese bedrijven moeten per direct veel meer gecontroleerd worden. Ook moet de Europese Commissie een register aanleggen van werknemers uit derde landen die bij Europese bedrijven gaan werken. En wanneer dan blijkt dat er ineens heel veel aanvragen voor visa voor Noord-Koreanen zijn, dan moeten alle alarmbellen afgaan. Het is niet alsof het Noord-Koreaanse regime toestaat dat mensen hier vakantie komen vieren, dus Europa moet dan echt in actie komen.’

Kan Europa ook iets doen tegen de uitbuiting van arbeiders in Noord-Korea zelf?
‘We kunnen in ieder geval ervoor zorgen dat de internationale sancties die tegen het Noord-Koreaanse regime zijn ingesteld ook echt effectief zijn. Want ja, Pyongyang heeft via de illegale dwangarbeid dus een manier gevonden om aan buitenlandse valuta te komen. Het grootste deel van het salaris van deze arbeiders gaat direct naar het regime, dat daarmee de sancties kan ontwijken. Om het regime echt onder druk te zetten moeten we dus voorkomen dat dit mogelijk is.’

Is het niet zo dat Noord-Koreaanse dwangarbeiders in het buitenland nu nog harder worden uitgebuit, juist vanwege de internationale sancties? Door deze sancties heeft het Noord-Koreaanse regime die buitenlandse valuta immers nog veel harder nodig.
‘Je ziet dat het regime de sancties inderdaad keihard op de eigen bevolking afwentelt. Sancties zijn wat dat betreft een bot middel. Maar neem het voorbeeld van Iran. Daar hebben de sancties ertoe geleid dat er nu een deal ligt, en dat Iran bijvoorbeeld ervan afziet om een kernwapen te ontwikkelen. Dat laatste speelt bij Noord-Korea natuurlijk ook mee, en je hoopt dat dit bij Noord-Korea ook de uitkomst zal zijn. Maar is het een leuk middel? Nee, dat absoluut niet.’

Maar los van de kernwapens, hoe zit het met de uitbuiting van de bevolking?
‘Ik zeg: sancties zijn geen mooi middel, en de Noord-Koreaanse bevolking betaalt een heel hoge prijs voor wat hun eigen regering doet. Maar uiteindelijk is die eigen regering verantwoordelijk voor al die mensenrechtenschendingen. En ik vrees dat het naïef is om te denken dat die regering ineens veel meer respect heeft voor de mensenrechten, wanneer we die sancties zouden opheffen. Noord-Korea heeft een van de meest verschrikkelijke regimes ter wereld, en veel van wat daar gebeurt is niet eens zichtbaar voor ons. Het uiteindelijke doel van de sancties is om dit regime op de knieën te krijgen.’

Vindt u dat we Noord-Korea eigenlijk nog wel langer als staat moeten erkennen?
‘Ja, dat is een goede vraag… De geschiedenis van hoe de twee Korea’s gescheiden zijn is sowieso al erg tragisch natuurlijk. Maar om eerlijk te zijn denk ik dat we niet veel meer stappen tegen Noord-Korea kunnen zetten dan we op dit moment al gedaan hebben. De sancties die we toepassen op Noord-Korea zijn al de zwaarste die we hebben, en we kunnen dit land ook niet zomaar binnenvallen, nog los van het feit dat hier helemaal geen overeenstemming over zou zijn in de VN-Veiligheidsraad.’

We hoeven toch niet per se meteen op militaire acties over te gaan? We kunnen gewoon afspreken dat we Noord-Korea niet langer als staat erkennen.
‘Ja, maar tot op zekere hoogte doen we dit natuurlijk al doordat Noord-Korea compleet geïsoleerd is. Het land heeft bijvoorbeeld geen ambassades, en er vinden geen staatsbezoeken over en weer plaats. Dus alles wat te maken heeft met een staat, is er niet. Daarmee wordt het land de facto al niet erkend.’

Maar Noord-Koreanen kunnen dus wel nog geldige werkvergunningen en visa krijgen in Europa. Moet dit überhaupt wel mogelijk zijn?
‘Dat is natuurlijk het moeilijke debat. Van wat we weten is Noord-Korea misschien wel een van de verschrikkelijkste landen om te leven wanneer het gaat om mensenrechten. Is het dan een goed idee om het hele land potdicht maken? Ik denk dat we deze discussie moeten aangaan samen met mensenrechtenorganisaties en vakbonden.’

In de VICE-documentaire wordt gezegd dat Polen en Malta op dit moment de enige EU-landen zijn waar Noord-Koreanen legaal een werkvergunning kunnen krijgen. Klopt dat?
‘Ja, maar vervolgens zit je wel in Schengen-gebied, en wordt er dus niet gecontroleerd of je daarna nog in een ander Europees land illegaal aan het werk gaat.’

Moet de Europese Commissie dan niet tegen Polen en Malta optreden en zeggen dat deze landen niet meer zo’n vergunning mogen afgeven?
‘Absoluut, er moet nu gewoon actie worden ondernomen.’

Luister hieronder het fragment van Bureau Buitenland terug.

Meer weten over dit onderwerp? Klik dan hier.