Schimmel verandert mier in zombie

Als een mier met de schimmel is geïnfecteerd, kan de schimmel de mier van gedrag laten veranderen precies op een manier die voor de schimmel uitkomt. Uiteindelijk komt het erop neer dat de zombiemieren klimmen naar een hoog punt, zich daar vastbijten en vervolgens sterven.

Daarna verteert de schimmel de mier en groeit er uit de kop van de mier een paddenstoel. In die paddenstoel zitten sporen. Vanaf boven dwarrelen de sporen van de schimmel vervolgens weer neer op de mieren beneden, en dan begint het liedje weer van vooraf aan.

Zoveel mogelijk mieren infecteren

"De mier loopt overdag rond en zo'n spoor blijft aan hem vastplakken. Het spoor ontkiemt dus op de mier, hij groeit dus door het exoskelet naar binnen en vervolgens gaat het de kop in," vertelt Robin Ohm, microbioloog aan de Universiteit Utrecht. "Wat opvalt is dat de schimmel ervoor zorgt dat de mier op zo'n punt zich vastbijt, dat de schimmel zoveel mogelijk andere mieren kan infecteren"

Samen met Amerikaanse en Duitse onderzoekers deed Ohm, microbioloog aan de Universiteit Utrecht, vijf jaar lang onderzoek naar deze schimmel. Wat de schimmel precies veroorzaakt in het mierenhoofd dat ervoor zorgt dat de mier als een zombie rond gaat lopen, weten ze niet precies.

Een schimmel zonder joystick

In het lab in Florida zijn mieren met de schimmel geïnfecteerd, "en dan zien we dus dat de mier zombiegedrag gaat vertonen", legt Ohm uit. "Na een week of twee gaan ze dat gedrag vertonen, dus als een zombie rondlopen en met hun kaken bewegen en dan bijten ze zich uiteindelijk vast en dan gaan ze dood, en op dat moment hebben we gekeken wat er eigenlijk gebeurt. We zijn geïnteresseerd in de genen die daarbij betrokken zijn."

"Het grote mysterie is hoe de schimmel de mier alles kan laten doen wat hij wil. Maar het is dus absoluut niet zo dat de schimmel met een soort joystick in een hand zit met linksaf, rechtsaf en derde tak naar boven. Een schimmel kan niet denken, die heeft zelf geen hersenen natuurlijk."

Ook andere dieren last van schimmels

In dit onderzoek is gefocust op de schimmelsoort Ophiocordyceps camponoti-floridani. Maar er zijn meer (cordyceps-) schimmels die insecten kunnen infecteren, zoals David Attenborough in BBC Wildlife (zie het filmpje hieronder) uitlegt. Ook kunnen andere parasieten dieren beïnvloeden, zoals dit bekende voorbeeld van de barnsteenslak.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.