Hoe ontstaat een goede oplossing?

"Bij een goede oplossing moeten duizend dingen kloppen om het te laten slagen en er hoeft maar één ding niet te kloppen om het fout te laten gaan." Van Kuijk is innovatie-expert en industrieel ontwerper. Hij schrijft in zijn columns voor de Volkskrant vaak over hoe de overheid een potje maakt van het oplossen van problemen.

Double diamond

Hij haalt de 'double diamond' aan als het gaat om het oplossen van problemen. Dit is een manier om stapsgewijs van probleem naar oplossing te komen. Beginnend bij inventariseren en formuleren tot aan het bedenken van oplossingen, toetsen en uitvoeren.

"Je wilt eerst weten: wat is er nu eigenlijk aan de hand? Wat is het probleem, dan weet je waar je aan moet werken", zegt Van Kuijk die de Nederlandse Boyan Slat van de The Ocean Cleanup als voorbeeld gebruikt om te laten zien dat er verschillende probleemstellingen zijn.

Wat is het probleem?

"Slat wil plastic uit de oceaan vissen. Dat probleem is gedefinieerd als: er ligt plastic in de oceaan. Maar je kunt ook zeggen dat het probleem is dat er plastic in de oceaan bijkomt. Toen heeft hij iets ontwikkeld dat plastic in de rivieren afvangt. Anderen zeggen dat het probleem juist is dat er zo veel plastic gemaakt wordt en dat alles in plastic verpakt zit."

Dus de oplossing hangt af van hoe je het probleem definieert. "En het definiëren van het probleem vergt dat je luistert, je oren en ogen openstelt en doorvraagt."

Een goed idee

Waar er bij het bedenken van een oplossing in Den Haag vaak te veel wordt gepraat, is de Twijfeltelefoon (een nummer dat mensen kunnen bellen die twijfelen over vaccinatie) volgens Van Kuijk een "fantastisch voorbeeld" van een goede oplossing dat snel gerealiseerd is. Dat komt omdat het ontstond na alle stappen van die double diamond.

Dit initiatief begon met artsen die de straat op gingen niet-gevaccineerden over te halen een prik te halen. Aanvankelijk werd gedacht dat veel ongevaccineerden een vaccin uit principe weigerden. De artsen kwamen er al pratende achter dat mensen niet zozeer het vaccin weigerden, maar vooral veel individuele gezondheidsvragen hadden over de risico’s van het vaccin. "Ze luisterden en paste het probleem aan."

Het ziekenhuis in Rotterdam opende een telefoonnummer wat mensen konden bellen voor (persoonlijke) informatie. "Daar gebeurde iets interessants: ze gingen het kleinschalig uitproberen. Het gaat vaak mis dus je moet niet het hele systeem omgooien", zegt Van Kuijk. "Dit is precies hoe het moet gaan."

Steve Jobs en Elon Musk

Steve Jobs en Elon Musk worden gezien als de grote probleemoplossers van onze tijd. "Goede probleemoplossers zijn mensen die alle randvoorwaarden snappen, het systeem snappen en dan alsnog met creatieve oplossingen kunnen komen", zegt Van Kuijk.

Toch bedacht ook Jobs niet alles zelf. "Hij had wel een neus voor oplossingen en als hij dacht een goed idee te hebben gevonden, dan werd hij een terriër." Wat Jobs ook goed kon was een visie neerleggen, zegt Van Kuijk. "Hierdoor gingen mensen geloven in iets dat toen nog niet kon."