Top 600: meer dan de helft is geestelijk gehandicapt

"Het gaat dan om de zeshonderd meest overlastgevende en gewelddadige criminelen in Amsterdam", zegt dr. Segeren. "Om de maatschappij te beschermen is er dus gekozen voor een aanpak waarin straf en zorg gecombineerd wordt. Een belangrijke vraag is dan ook hoe je die zorg het beste vorm kan geven."

Om die vraag te beantwoorden heeft Segeren de levensloop van deze jongens onderzocht. Hij schetst het beeld van een fragiele, kwetsbare groep. Veel, zo niet bijna al deze jongeren, zijn in hun jeugd al in aanraking gekomen met jeugdzorg en Segeren wil de vraag beantwoorden waarom die zorg niet geholpen heeft en wat er dan aan moet veranderen.

"We hebben bij die Top 600 gezien dat zij als kind zijn blootgesteld aan ernstige trauma’s. Denk daarbij aan verwaarlozing, mishandeling en ernstige vormen van huiselijk geweld. Daarnaast zagen we grote problemen in het psychologisch functioneren. Denk aan problemen met geweten, empathie, een laag IQ (LVB) en beïnvloedbaarheid."

De problemen in de jeugd groeien in de fase van jongvolwassenheid uit tot problemen die maken dat als je eenmaal in een crimineel milieu zit, je er niet snel meer uitkomt. De getraumatiseerde kinderen worden volwassenen die zichzelf eigenlijk niet goed kunnen redden. Als je dan van huis uit een criminele omgeving meekrijgt, is er eigenlijk geen uitweg meer.

Het zijn geen criminelen maar patiënten

"Zeg jij eigenlijk het zijn geen criminelen, het zijn patiënten?", vraagt Jort Kelder. "Nou, ze zijn zowel dader als slachtoffer", zegt Segeren. "Al wil ik ze niet te veel als slachtoffer neerzetten want ze zetten zonder pardon een pistool op je hoofd als dat handig voor ze is."

"Ik geloof wel dat ze een hele moeilijke jeugd hebben gehad, maar als 56 procent een verstandelijke beperking heeft, dan kun je nog zoveel programma’s op ze loslaten, je kunt ze niet slimmer maken", constateert Jort Kelder.

"Dat klopt", zegt Segeren. Een van onze aanbevelingen is dan ook om in de behandeling meer rekening te houden met het feit dat deze jongens een beperking hebben. "Ze zijn al veel in aanraking geweest met jeugdzorg en het zou kunnen dat die interventies geen effect hebben gehad omdat ze op een te hoog niveau zijn aangesproken", zegt Segeren.

Dr. Menno Segeren promoveerde op 24 september aan de Vrij Universiteit in Amsterdam. Hij werkt als sociaal psycholoog bij de GGD in Amsterdam.