Toetsexpert over de Cito-toets: 'We serveren kinderen op voorhand af'

De spanning van de eindtoets op de basisschool kennen velen van ons nog. Een stressvol moment voor veel kinderen, omdat de Cito-toets belangrijk is voor je schoolcarrière. Karen Heij deed in haar proefschrift voor de Tilburg University onderzoek naar onze manier van toetsen in het basisonderwijs. Ze kwam erachter dat de Cito-toets de kansenongelijkheid in het onderwijs vergroot en haar doel voorbij schiet.

Eindtoets schiet haar doel voorbij

Heij: "We zijn steeds meer waarde gaan hechten aan de uitslagen van de eindtoets. Het was voorheen een advies waar je als ouders en school naar kon kijken, maar nu zijn het harde categorieën geworden, waarin je wel of niet toelaatbaar bent voor een bepaald niveau."

Volgens Heij is op jonge leeftijd niet te voorspellen of je een vmbo, havo of vwo kind bent, omdat we niet weten wat een kind geschikt maakt. Daarbij is het overstappen naar een hoger niveau op het voortgezet onderwijs de afgelopen jaren fors beperkt. "Zit je eenmaal in het bakje, is het ontzettend moeilijk om eruit te komen. Er is geen tijd om adem te halen en je te ontwikkelen. We moeten gelijk in een hokje en voort marcheren."

Systeem op de schop

Op het Herbert Vissers College, een middelbare school in Nieuw-Vennep pakken ze het anders aan. Annelien Jonkman, leraar wiskunde en coach op de school, vindt dat het onderwijssysteem op de schop moet: "Op onze school kiezen leerlingen zelf op welk niveau ze examen willen doen. Zij formuleren hun eigen ambitie en we gaan daarin mee. Wij luisteren naar een kind en geven vervolgens de werkbelasting die past bij een bepaald niveau. Vervolgens kunnen de leerlingen zelf ervaren of dat niveau bij hen past."

Volgens Jonkman is dit belangrijk, omdat ieder mens voor zichzelf wil bepalen wat je wel en niet kan. Ze ziet in de praktijk dat een verkeerd advies slecht voor de motivatie van een kind kan zijn. Heij sluit zich daarbij aan. " Als je in groep 3 al hoort dat je bij de zwakste 20% hoort, ga je je daar ook naar gedragen en word je inderdaad ook zwak. Het is een selffulfilling prophecy dat niet in het belang is van kinderen."

Ook is door het leerlingenvolgsysteem de stress alleen maar toegenomen voor leerlingen. Een slechte ontwikkeling, volgens Heij: " De lagere schoolperiode is daarom niet meer de periode waarin je je rustig kunt ontwikkelen en kijkt wat bij je past, maar een voortdurende wedstrijd waarin je moet concurreren met je medeleerlingen. Dat is niet goed voor kinderen."

Brede brugklas

De Onderwijsraad kwam onlangs met het advies voor de brede brugklas. Een 3-jarige brugklas, waarin leerlingen van verschillende niveaus zitten. Daarmee wordt het niveau van een kind later bepaald. Jonkman ziet daar wel wat in, maar er zijn ook kanttekeningen: "Brede brugklassen zijn een oplossing in het huidige systeem, maar nog steeds bepaal je als leerling zelf niet op welk niveau je examen wil doen. Daarom willen wij het radicaal anders."

Heij ziet dat de ongelijkheid in het onderwijs minder kan worden als we beter naar het kind kijken. "We hebben nu een economisch model, terwijl een kindgericht model meer mogelijkheden voor iedereen biedt."

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.