Steeds meer jongeren kiezen tussenjaar: 'Elitair en zonde van je tijd'

Een jaar surfen in Bali of druiven plukken in Australië en ondertussen nadenken over je toekomst: het tussenjaar is onverminderd populair. En steeds meer jongeren kiezen ervoor, blijkt uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs.

Ontwikkelingspsycholoog Steven Pont vindt het een goed idee als studenten een tussenjaar nemen. “Op school leer je over het leven, maar je leert niet hét leven. We moeten zorgen dat kinderen in het leven ervaringen opdoen zodat ze zelfredzaamheid, weerbaarheid en initiatief nemen kunnen leren.”

'Het is vooral toerisme'

Cultuurfilosoof Jelle van Baardewijk vindt dat het idee van een tussenjaar wel erg geromantiseerd wordt. “Doorgaans heeft het veel meer met toerisme te maken en ik denk dat de ontberingen helemaal niet zo groot zijn als de romantiek wil. Ik deel het ideaal wel dat je verzelfstandigt en wat van het leven ziet, maar is het echte leven te vinden op zo’n reis over de wereld?”

Hij vraagt zich af of zo’n reis niet veel van hetzelfde is: “Kom je niet steeds dezelfde mensen tegen: andere Duitsers en Nederlanders die ook uit de gegoede burgerij komen en ongeveer hetzelfde denken over het leven? En dan doe je het druivenplukken er nog even bij.”

Vroeger, in de tijd van de romantiek, was het idee van zo’n reis om tot nieuwe kennis te komen, zegt Van Baardewijk. “Nu worden allerlei doelen nagestreefd die vaak platter zijn en meer gaan over het verkennen van je eigen behoeftes en komt de elite elkaar vaak tegen.”

Levensvaardigheden

Een jaar surfen in Australië is een uiterste en klinkt belachelijk, zegt Steven Pont. “Maar je kunt ook een jaar kinderen leren surfen in Zuid-Afrika zodat zij daar later hun brood mee kunnen verdienen. Dan klinkt surfen alweer anders. Je kunt het ridiculiseren door de uitersten te pakken, maar er gebeurt ook gewoon veel goeds.”

Onderzoek laat zien dat je niet per se hogere cijfers haalt als je eerst een tussenjaar hebt gedaan. “Toch nemen wel je vaardigheden die met het leven te maken hebben toe”, zegt Steven Pont.

Maatschappelijke stage

Dat er ook veel goeds gebeurt, erkent Van Baardewijk. “Maar toch denk ik dat jongeren vooral dingen tegenkomen die ze thuis al kennen. Een reis door Australië is vooral erg leuk en elitair. Zo’n tussenjaar moet wel ergens om draaien, anders wordt het al snel consumptief. Ook als je studeert is er ruimte om dingen te doen, ik heb toch sterk het gevoel dat het zonde is van je tijd.”

Hij ziet meer heil in een maatschappelijke stage of dienstplicht: “Daar leer je ook levensvaardigheden en bovendien maak je je dan nuttig, bijvoorbeeld voor het lerarentekort of mensen die vereenzamen in verzorgingshuizen. Zo leer je verantwoordelijkheid te nemen voor je directe omgeving, ook onder andere sociale klassen.”

Een maatschappelijke stage: daar ziet Pont ook wel wat in. Maar daarmee verliest het tussenjaar niet zijn waarde, vindt hij. “Dat het ene er niet is, maakt het andere niet waardeloos. Als je op jezelf teruggeworpen wordt en zelfredzaam moet zijn: dat leer je alleen in de praktijk.”

Geld lenen voor pretvakanties

“Voor dit soort pretvakanties wordt veel geleend met als gevolg hoge schulden en naderhand tranen, omdat je geen huis kan kopen”, vindt luisteraar Hetty. Een drogreden, vindt Pont: “Dit soort dingen kunnen ook gebeuren, waardoor het hele principe wordt afgewezen. Als je zo dom bent om geld te lenen, dan is dat wat je hebt geleerd van het tussenjaar.”