Jaarringen van een boom vertellen meer dan alleen de leeftijd

Bomen vertellen hun verhalen via de dikte van hun jaarringen. De buitenste jaarring vertegenwoordigt het 'lopende jaar', en zo naar de kern toe, steeds een jaar terug. Aan de dikte van die jaarringen kun je afleiden of een boom het goed had (dikke jaarring) of slecht (dunne jaarring). Goed of slecht in de wereld van een boom, heeft doorgaans te maken met het weer, met name met droogte.

Onderzoek naar jaarringen

Onderzoek aan jaarringen kan gedaan worden door een boorkern van een halve centimeter doorsnede uit een levende boom te halen. Maar ook in heel oud hout, uit gebouwen of schepen, valt nog veel te lezen over de geschiedenis uit de tijd dat de betreffende boom groeide.

Bomenonderzoekers zijn deze week in Duitsland bij elkaar gekomen op een groot internationaal congres over deze belangrijke jaarringen. Dendroklimatoloog Valerie Trouet en Pieter Zuidema, hoogleraar tropische bosecologie aan de Universiteit Wageningen, waren daar bij.

Jaarringen van tropische bomen

Zuidema en Trouet publiceerden eind maart in Nature Geoscience, de grootste studie ooit naar de jaarringen van tropische bomen. Lange tijd gingen ecologen ervan uit dat tropische bomen geen jaarringen vormen omdat er geen koud seizoen is. Maar dat blijkt anders te zijn.

Zuidema ontdekte dat de stamgroei van tropische bomen afneemt in jaren met een warmer en droger droogteseizoen dan normaal. Langzamere groei betekent in feite ook dat de bomen minder CO2 opnemen. De onderzoeker verwachten dat de opwarming van de aarde de negatieve effecten van warmere en drogere droogteseizoenen op de boomgroei zal verergeren. Als langzamere groei het risico op boomsterfte vergroot, kan het vaker gebeuren dat tropische vegetatie een bron van CO2 wordt in plaats dat het dit broeikasgas opneemt.

Romeinen

Trouet won in 2020 de Jan Wolkers Prijs, de prijs voor het beste natuurboek, met Wat bomen ons vertellen. Het boek is verschenen bij uitgeverij Lannoo en gaat over wat je kunt leren over de geschiedenis en klimaatverandering door het bestuderen van jaarringen van bomen. Zo leer je in haar boek wat de olijfboom te maken heeft met de val van het Romeinse Rijk. Of hoe je met dendrochronologische datering de echtheid van een Stradivarius viool kunt bepalen.