Nieuwe vakbond basisschoolleraren krijgt tips van verpleegkundigen

Protesterende basisschoolleraren van de actiegroep PO in Actie beginnen een eigen vakbond. PO in Actie haalde 700 miljoen euro binnen, maar heeft er weinig vertrouwen in dat dit geld in overleg met de gevestigde vakbonden goed gebruikt gaat worden. Daarom willen zij zelf aan tafel bij de cao-onderhandelingen. De actiegroep, bestaande uit een kleine groep leraren, kreeg dit jaar in korte tijd tienduizenden collega's op de been. Samen streden ze voor een hoger salaris en een lagere werkdruk. De traditionele bonden en de PO-raad sloten zich ook aan bij die acties. De basisschoolleraren staken weer op dinsdag 12 december.

De leraren zijn niet de eersten die een actiegroep omvormen tot een vakbond. In 1988 schreven de verpleegkundigen geschiedenis: verpleegkundige Gaby Breuer zette in 1989 eigenhandig de actiegroep VVIO (Verpleegkundigen en Verzorgenden in Opstand) op. Ook toen ging het om een beter salaris en minder werkdruk.

(Foto boven: verpleegsters van vakbond NU'91 protesteren tegen bezuinigingen, met toenmalig LPF-Kamerlid Hilbrand Nawijn op de brancard, 2004.)

Advertentie

Op 18 november 1988 plaatst verpleegkundige Gaby Breuer een advertentie in De Volkskrant met de tekst:

Agenten verdienen weinig!

Verpleegkundigen nog minder!

De tijd is rijp voor actie!

Ze zet haar telefoonnummer onder de advertentie. De dag dat de advertentie de krant haalt, staat haar telefoon roodgloeiend. Haar advertentie raakt bij duizenden beroepsgenoten de juiste, gevoelige snaar. "Er was ontzettend veel onvrede. Het ging niet alleen om het geld. Maar vooral ook om het aanzien van ons beroep", zegt Breuer.

Enkele dagen later is de actiegroep Verpleegkundigen en Verzorgenden in Opstand (VVIO) een feit. Het lukt de VVIO zesduizend verpleegkundigen en verzorgenden op de been te krijgen. "En dat ging toen heel anders", vertelt Breuer. "We hadden geen mobiele telefoons of social media. Alles ging met posters plakken en de kopieermachine draaide overuren."

Actie

Breuer is het lont in het kruitvat; ze eist vijf procent loonsverhoging en krijgt een groot deel van verplegend Nederland in actie. Maar niet iedereen is enthousiast. "De traditionele vakbonden hebben ons toen heel erg tegengewerkt. Dat maakte ons niet uit. Wij hadden een missie, waren jong en vonden het leuk."

Frustraties over hoge werkdruk, slechte arbeidsomstandigheden en lage salarissen leiden vervolgens tot spraakmakende acties. Een periode van protest, die naar Europees voorbeeld 'Witte Woede' wordt genoemd, breekt aan. Voor het eerst in hun honderdjarige geschiedenis gaan verpleegkundigen en verzorgers massaal de straat op om hun onvrede te uiten.

Resultaat

"Stakingen, wilde acties en protestmarsen waren nodig om de publieke opinie wakker te schudden", vertelt Breuer. Deze schreeuw om erkenning blijft niet onopgemerkt. De politiek onderneemt stappen op het gebied van arbeidsomstandigheden en onderwijs. Ook volgt er een bescheiden salarisverhoging.

Twee jaar later bundelt de actiegroep VVIO haar krachten met de al wat langer bestaande belangenorganisatie van verpleegkundigen, de Nederlandse Maatschappij voor Verpleegkunde (NVM). Het resultaat is een nieuwe organisatie met de naam: Nieuwe Unie ’91, ofwel NU’91. Breuer trekt zich dan terug: "Actievoeren en besturen zijn niet te vergelijken. Ik zag mezelf niet in de beleidsstukken duiken." Een tip voor de leraren heeft ze wel: "Houd altijd het contact met de werkvloer en blijf tussen de mensen staan."

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.