'Midden in de winternacht ging de hemel open': maar voor wie?

Nu het alle dagen donkert en de regen ratelt als sterrensplinters op het dak, nu het jaar met lange slagen bijna thuiskomt, de maanden, de weken, de dagen op zijn, en straks de uren, minuten, de seconden. Nu de winter de herfst heeft gekeerd, is het tijd om elkaar weer eens goed aan te kijken door alle lagen heen.

Dat is altijd moeilijk, want je kent elkaar, je weet heus wel hoe de ander denkt. Je hebt de verhalen en de anekdotes al eens gehoord. Maar onder die laag van gebeurtenissen zit een waarachtiger laag. Daar dacht ik deze week aan bij het horen van een kerstliedje dat we al zo lang kennen. Ik zong het maar zo'n beetje mee, kende de woorden eigenlijk niet goed, maar het refrein dan weer wel - laat de bel, laat de trom, laat de beltrom horen - en ik dacht: dat is precies het zinnebeeld voor Kerstmis. Je viert het, er staan lichtjes op tafel, je ruziet wat, je nodigt mensen uit, maar sommigen ook niet, je eet, wie wast er af, je kent het refrein, maar de werkelijke betekenis van deze dagen zijn we vergeten, en dat terwijl Kerstmis ons ieder jaar toch weer uitlegt hoe het zou kunnen zijn. We zingen:

Midden in de winternacht ging de hemel open.

We zingen die woorden gedachteloos, net zoals ik afgelopen week. Maar toen ik ze tot me door liet dringen zag ik ineens wat een mooie versregel het was. Je ziet het voor je: je doolt door een donkere en kwade nacht waarin alles verloren lijkt. Er is geen zicht op eten, op een warme plek om te rusten, op veiligheid, maar dan schuiven de wolken weg en is daar ineens de sterrenhemel te zien en misschien nog wel meer. De hemel gaat open. Voor wie? Voor iedereen of alleen voor jou? Je ademt in ieder geval het geluk in. Wanneer was je voor het laatst gelukkig? Er gebeurt iets groots, de hemel toont zich in zijn hoogste staat. En terwijl je je vergaapt aan al die helderheid en nieuwe inzichten gaat het lied verder met:

Vrede was er overal, wilde dieren kwamen,

bij de schapen in de stal, en zij speelden samen.

Natuurlijk gaat dit niet over de wolf en de vos die met de schapen komen spelen, we zijn niet naïef, nee, deze zinnen gaan over ons mensen. Over de schreeuwers, de machtshebbers, de verongelijkten die met woorden en wapens de brave kuddes te lijf gaan, maar vanavond niet, want vanavond is er vrede en luisteren wij samen aandachtig naar wat die hemel ons te vertellen heeft. Nevelen lossen op, vijandelijkheden worden gestaakt. En het lied gaat verder:

Ondanks winter, sneeuw en ijs, bloeien alle bomen

Deze zinnen vertellen niet over de klimaatverandering, maar over een wonder, want die bomen, dat zijn wij, de mens die ondanks alle tegenslag, oorlog, verlies en bestaansonzekerheid toch de moed vindt om te bloeien omdat er iets te gebeuren staat. Er wordt iets aangekondigd dat vrede brengen zal:

Zie daar staat de morgenster, stralend in het duister. Zingen we.

Vanavond zullen we er voor de zoveelste keer naar op zoek gaan. Naar die morgenster. Ook al zit zij verstopt achter de wolken, maar we weten dat ze er is. Ze staat daar aan de hemel te shinen voor ons allemaal. En niet alleen aan de hemel, is de boodschap denk ik van dit liedje, de morgenster spreidt ook haar stralen uit over het gezelschap waarvan wij deel uitmaken. Ze schijnt achter die laag van verhalen, anekdotes en oppervlakkigheden. En door die al lagen zouden we heen moeten kijken.

Alle luisteraars van Vroege Vogels weten dat elke vogel zijn eigen lied zingt. Hoe moeilijk is het dan om de hemel van iemand die naast je zit open te denken en te luisteren naar zijn of haar echte lied. Voor je het weet speel je samen in dezelfde stal. En voor je het weet staan ondanks het seizoen alle bomen in bloei.

Ik wens alle luisteraars en hun dierbaren een mooie zondag en een heldere kerstnacht toe.