Laaggeletterdheid groot probleem in ons land: 'Neem de aanpak op in het regeerakkoord'

"Laaggeletterd komt er op neer dat je je niet kunt redden in de Nederlandse samenleving. Dat gaat niet alleen over taal en het kunnen begrijpen van moeilijk worden maar ook over rekenen en digitale vaardigheden", legt Buijs uit.

'Laaggeletterdheid kan een kwestie van leven of dood zijn'

Voor sommigen gaat laaggeletterdheid heel ver. "Het kan een zelfs een kwestie zijn van leven of dood. Als jij niet begrijpt wat er aan je wordt gevraagd als je 112 belt of het noodnummer niet kunt vinden, kan het uitlopen op een zeer ernstige situatie."

In de alledaagse praktijk loop je met laaggeletterdheid vaak tegen zaken aan als het afsluiten van verzekeringen of het regelen van bankzaken. "Ook brieven die gaan over je pensioen zijn soms onbegrijpelijk moeilijk", zegt Buijs.

Vooroordelen en schaamte

Er zijn volgens Buijs veel vooroordelen over mensen met laaggeletterdheid. "Wij denken gauw dat het gaat om mensen met een migratieachtergrond, terwijl veel mensen waarvan je verwacht dat zij prima kunnen lezen, schrijven of digitaal vaardig zijn, dat helemaal niet zijn. Er is ook veel schaamte binnen deze groep."

Om te voorkomen dat het probleem van laaggeletterdheid naar de achtergrond verdwijnt en prioriteit uitblijft, is het nodig om de aanpak van laaggeletterdheid op te nemen in het regeerakkoord, vindt Buijs.

"In de afgelopen jaren was het vooral de Rijksoverheid die goede stappen zette op het gebied van laaggeletterdheid. Bijvoorbeeld door teksten voor burgers te vereenvoudigen. Gemeenten, pensioenfondsen energiemaatschappijen en verzekeraars moeten de omslag nog maken."

Meer investeren in het onderwijs

Buijs formuleert drie speerpunten voor de aanpak van laaggeletterdheid. "We moeten beginnen bij de aanpak van de gevolgen. Bedrijven die diensten leveren met een publiek nut moet als prioriteit beginnen bij het opschrijven van wat zij bedoelen en willen vertellen. Voor hen moet een wettelijke plicht komen om duidelijk en toegankelijk te communiceren."

Het tweede speerpunt is dat de overheid zelf het goede voorbeeld geeft. De overheid heeft als norm dat hun communicatie begrijpen en toegankelijk is, zoals schrijven op B1 taalniveau. "In de praktijk blijkt dat de gemiddelde gemeente en waterschap absoluut niet op die manier schrijft. Algemene publieke informatie wordt heel moeilijk gemaakt"

Tot slot moet het probleem bij de wortel worden aangepakt en dat begint op school. "Er moet veel meer geïnvesteerd worden in het onderwijs. Denk aan een nationaal aanvalsplan om lezen en schrijven op alle niveaus in het onderwijs te verbeteren."

Gemeenten moeten hun rol actiever pakken

Ook is het volgens Buijs zaak dat mensen die nu laaggeletterd zijn cursussen aangeboden krijgen. "Die zijn er nu vaak al, maar de gemeente kan haar inwoners daar actiever op attenderen."

Het belangrijkste is volgens Buijs dat het thema hoog op de agenda staat en dat men er aandacht voor heeft. "Het gaat heel erg om het kunnen begrijpen van informatie. Neem als voorbeeld het vaccineren voor het coronavirus. In wijken waar veel mensen laaggeletterd zijn, is de vaccinatiegraad heel laag, omdat mensen gewoonweg niet weten wat het inhoudt. Als mensen weten hoe het werkt, dan zal de acceptatie toenemen."