Staatssecretaris Vijlbrief hekelt beslissing Shell en Exxon: 'Hadden meer moeten doen aan veiligheid in Groningen'

Vijlbrief was anderhalf jaar in gesprek met Shell en Exxon over een alomvattend akkoord, waarbij de Staat de verantwoordelijkheid voor de afhandeling van de schade naar zich toe wil trekken. De bedrijven kopen daarmee hun verantwoordelijkheid af. Nu Shell en Exxon in arbitrage zijn gegaan, staakt de D66-bewindsman de gesprekken over dat akkoord.

Over de vraag of hij boos is op de bedrijven, moet hij even nadenken. "Weet u, boos, boos... Wat ik raar vind, is dat ik anderhalf jaar met Shell en Exxon heb gesproken om tot een groot akkoord te komen. In december ging ik een nieuw gesprek in om te kijken waar we stonden. Ik kreeg van de bazen van Shell en Exxon te horen dat ze toch maar hadden besloten om in arbitrage te gaan."

Hij gaat verder: "Dat betekent dus eigenlijk dat ze naar de rechter stappen. Ze zeiden er wel bij: we willen graag in gesprek blijven. Toen dacht ik: dat is een vreemd statement."

'Van redenering word ik boos'

"Van de redenering word ik wel een beetje boos", zegt Vijlbrief. "Ze zeggen: jullie bouwen die gaswinning zo snel af, dat wij geld mislopen. Dan denk ik: je moet wel een beetje consistent zijn. Marjan van Loon, de vorige chef van Shell Nederland, zei anderhalf jaar geleden nog op televisie: 'Groningen moet zo snel mogelijk dicht'. Dat doe ik nu en vervolgens zeg je: ik ga naar de rechter om geld te krijgen."

Shell en Exxon willen gecompenseerd worden omdat ze een vergunning hebben om naar gas te boren. Vijlbrief erkent dat er nog "voor miljarden" aan gas onder de Groningse grond zit. "Ze hadden er vooral voor moeten zorgen dat ze de veiligheid wat beter deden in de periode dat ze gas aan het winnen waren", pareert de staatssecretaris.

Volgens Vijlbrief hebben de bedrijven de problemen door gaswinning "jarenlang" ontkend. "Dat blijkt uit de enquête. Er staat dat ze er niks aan hebben gedaan om het beter te maken." Hij is daarom "niet onder de indruk van het argument" dat Shell en Exxon een vergunning hadden om te boren en daarom recht zouden hebben op compensatie.

Vijlbrief niet meer in gesprek

Dat Shell en Exxon in arbitrage zijn gegaan, betekent dat de bewindsman de gesprekken staakt. "In de Kamer heb ik gezegd: over sommige dingen moeten we praten, zoals het vullen van de bergingen en waterstof. Maar ik ga niet met mensen in gesprek over een groot akkoord over Groningen die mij een brief met de boodschap sturen 'see you in court'."

Hij laat de gesprekken over het alomvattend akkoord nu over aan zijn opvolger. "In de Kamer heb ik ook uitgelegd dat het gaat om vreselijk veel geld. Miljarden, miljarden, miljarden. Als democraat zeg ik: het is goed als een missionair bewindspersoon dit bespreekt en niet iemand on his way out."

JA21 en FvD

Als het aan Vijlbrief ligt blijven de gasvelden in Groningen voorgoed gesloten. Zelfs als er een nieuwe oorlog uitbreekt die gepaard gaat met nieuwe onzekerheden. Dat JA21 en Forum voor Democratie tegen de definitieve sluiting van de gasvelden lijken te gaan stemmen, vindt hij jammer. "Het is fijn om te hebben, maar gewoon niet veilig."