De weg naar vrede: Het traject van Oekraïners in Nederland

Chrétien Don, maatschappelijk medewerker bij Surplus (een organisatie gericht op welzijn, zorg en wonen in West-Brabant), vertelt dat de Oekraïense vluchtelingen na aankomst door drie fases gaan. De eerste fase is vooral het regelen van een aantal praktische zaken.

Werk en naar scholing is cruciaal

Doretha Deem werkt voor de gemeente en is een van de eerst personen waar Oekraïners mee in aanraking komen bij aankomst in Etten-Leur. "Meestal ga ik zelf naar de nieuwe gasten toe. Dan vraag ik altijd als eerste hoe het met ze gaat. Daarna volgt alle praktische informatie: van BSN-nummer en medische zorg, tot de mogelijkheden voor onderwijs en werk."

"Kinderen willen graag naar school en volwassenen willen graag werken", vertelt Doretha. Werk en scholing is ontzettend belangrijk bij deze beginnende fase en de daaropvolgende integratie. "Ze pakken alles aan wat ze kunnen krijgen. Ook als het ver beneden het niveau is van het werk wat ze in Oekraïne deden."

Op dit moment hoeven de Oekraïners die in hotels worden opgevangen geen huur en energie te betalen, maar dat gaat vanaf 1 februari 2023 veranderen. "We willen voorkomen dat er een scheefgroei komt tussen inkomensgroepen. En de Oekraïners worden daar nu op aangekeken", legt Doretha uit.

Nachtmerries, huilbuien en spanningen

Na de eerste fase hebben de Oekraïners de kans om een beetje te landen. In fase twee komen ze in een nieuwe routine door school of werk en proberen ze hun draai te vinden.

Chrétien: "Dan komen er dingen naar boven. Mensen krijgen nachtmerries, huilbuien, spanningen. Ze gaan weer voelen en realiseren zich wat ze hebben meegemaakt. Dan moet er hulp worden ingezet." Chrétien is gespecialiseerd in psychosociale problematiek en gaat in gesprek met de Oekraïners. De meesten zitten op dit moment in de derde fase: de emotie is losgekomen.

Oekraïners zijn heel praktisch

Ook op het gebied van emotie spelen cultuurverschillen een grote rol. "Ik had nog geen ervaring met de cultuur van Oekraïne, dus ik heb de mensen gevraagd hoe het bij hen werkt met opvoeding, eetstijl, et cetera. Hele simpele vragen om erachter te komen hoe de Oekraïense cultuur werkt", vertelt Chrétien. "Oekraïners zijn veel praktischer, ze willen niet te veel bezig zijn met mentale zaken.”

Niet alleen zijn ze er niet veel mee bezig, ook willen degenen die wél hulp willen dat voor anderen verborgen houden. In een aparte kamer kunnen de Oekraïners ongezien in gesprek gaan met Chrétien.

'Ik ga ze geen valse hoop geven'

Niemand weet hoe lang de oorlog nog zal duren. Terwijl sommigen Oekraïners graag terug naar huis willen, willen anderen juist graag hier blijven. Doretha is realistisch: "Ik ga ze geen valse hoop geven." Nu leven ze in de opvang, maar als ze willen blijven, zullen ze een huis moeten vinden en dat is met de krapte op de huizenmarkt niet makkelijk. "Dat is wel moeilijk om te zeggen."

Toch helpen alle kleine beetjes om de moed erin te houden. "Deze vrijdag (vandaag) is er een workshop voor de kinderen, dat is toch schitterend", vertelt Doretha met een traan van ontroering. Er worden veel initiatieven georganiseerd voor de Oekraïners, maar ook hun volksaard speelt een rol, vertelt Chrétien: "Het is een heel krachtig volk, dat door hun kracht weet te overleven."