Waarom is er onvrede bij belangenorganisaties over het slavernijexcuses van de overheid?

"Het kabinet heeft te maken met 3 verschillende publieken waar ze hun excuses aan richten", vertelt historicus Karwan Fatah-Black in Nieuws en Co. "Aan gemeenschappen zowel in Nederland, maar ook Suriname en de eilanden die nog deel zijn van het koninkrijk."

Depolitiseren

Volgens Fatah-Black heeft het er ook mee te maken dat het de overheid niet is gelukt om het thema te depolitiseren. "Dat zagen we bij de burgemeesters wel. Burgemeesters die excuses aanboden, dat was echt een depolitiserend moment. Een moment dat goed viel en goed werd ontvangen. Dat kwam door een lange voorbereiding." De gemeente Amsterdam kondigde 2 jaar van tevoren aan dat er excuses zouden komen door de rol in het slavernijverleden. "Daar kon vervolgens naar toe gewerkt worden en dat proces lijkt nu in een paar weken te gaan."

Meerdere gemeentes en organisaties hebben eerst een onderzoek laten doen naar de connectie met het slavernijverleden, voordat ze aankondigde excuses te willen maken. "Dat heeft de Nederlandse regering ook gedaan, maar de burgemeesters hebben het resultaat van de onderzoeken afgewacht. Die hebben vervolgens de resultaten van het onderzoek in een toegankelijke vorm met de inwoners gedeeld. Ze zijn daar gesprekken over gaan voeren, iedereen wist waar het over ging. Het ging niet over meningen van ideologische stromen of partijen, maar over feiten die vanuit de wetenschap waren vastgesteld. Dat hielp al om duidelijk te maken dat dit niet zomaar partijpolitiek is. Maar maatschappelijk breed en historisch is. Die stap wordt nu overgeslagen."

Kabinet

"Ze doen duidelijk heel erg hun best. Dat agenda’s zijn schoongeveegd, mensen naar Suriname vliegen, vanavond zijn er gesprekken in de Bijlmer. Zowel Hanke Bruins-slot als staatssecretaris van Huffelen gaan daar spreken, maar ja ze doen dat met een vrij kleine groep mensen op het laatste moment. De ingrediënten zijn er wel, maar veel zal afhangen van de woorden die Rutte daar kiest. Ik twijfel niet dat dat zorgvuldig zal gebeuren, maar ik denk toch dat het ongemak blijft."

Ongemak

Sommige belangenorganisaties zijn niet blij dat de excuses plaatsvindt op 19 december. Ze hadden dat liever op 1 juli gezien. 1 juli 2023 is het dan 160 jaar geleden dat slavernij in het Nederlandse koninkrijk werd afgeschaft. "En dat we het niet uit de mond van de koning horen. Het staatshoofd, die toch boven de partijen staat en meer de continuïteit vertegenwoordigt."

Onrust

Over zo’n 6 dagen wil de overheid nu excuses aanbieden. Kan de onrust nog weggenomen worden? "Ik hoop het wel. We zetten een grote stap, het zal een bijzonder moment zijn en het is nog niet eerder gebeurd dat er met zo’n breed proces een nationaal debat gevoerd wordt, dat we met z’n allen terugkijken naar een historisch onderwerp en daar excuses van maken. Maar ook willen kijken hoe wat kunnen doen aan de negatieve kant van de geschiedenis. Dat vind ik mooi en belangrijk en heel erg goed", zegt Fatah-Black. "Maar er zal wel heel veel moeten gebeuren in die 6 dagen, mochten we het goed willen doen. Ik hoop dat ze toch tot de conclusie komen dat het beter is om het op 1 juli te doen."