Justitieminister Van Weel (VVD) doet oproep aan demonstranten: 'Houd je aan de wet'

Volgens Van Weel hoeft er niet per se een nieuwe wet te komen. "De huidige wet biedt genoeg aanknopingspunten om onderscheid te maken tussen wat wel en niet mag", legt hij uit. "Ik zou willen dat de normen, die ook bij het demonstratierecht horen, beter worden gehandhaafd. Het gaat mij niet om inperking. Mijn vraag is of het op een andere manier kan."

'Kunnen we verantwoordelijkheid nemen?'

Daarbij doet de minister ook een oproep aan de demonstranten om zich aan de wet te houden. "Kunnen we onze verantwoordelijkheid nemen? Waarom zou je moedwillig de wet overtreden als je ook binnen de wet kunt demonstreren?" Met deze woorden richt hij zich op het gedrag van demonstranten, iets wat hij in zijn plannen strenger wil aanpakken.

Zo is de minister van mening dat de boodschap van een demonstratie ook goed overkomt op het Malieveld, in plaats van op de Utrechtsebaan in Den Haag of de A12. Maar daar is niet iedereen het mee eens: "De boodschap komt niet over als je op het Malieveld staat", stelt Puk van Extinction Rebellion. "Als wij daadwerkelijk verstoren, dan krijg je aandacht. Het gaat ons niet om de verstoring zelf, anders waren we wel hooligan geworden. Het gaat ons om de boodschap die overkomt. Hoe moeten wij dat anders doen?"

Het overschrijden van de huidige grenzen is volgens de demonstranten dus een manier om hun boodschap onder de aandacht te brengen. "Wij doen aan burgerlijke ongehoorzaamheid", vult activist Peter Yamin aan. "De politiek doet niets, dus doen wij iets. Daar is bij ons goed over nagedacht."

'Opmaat naar autocratie'

Advocaat Willem Jebbink luisterde met gefronste wenkbrauwen naar de woorden van justitieminister Van Weel. "Dit is een opmaat naar een autocratie", stelt Jebbink. "Het demonstratierecht inperken, omdat je het idee hebt dat een groot deel van de mensen te ver gaat, betekent eigenlijk dat de minderheid moet luisteren naar de meerderheid. En dat is uitermate gevaarlijk."

Volgens Jebbink bestaan de kaders die de minister wil stellen al. "Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft het recht al ingekaderd. Een onderzoek naar verdere inperking gaat dan ook niet slagen. De hoogste rechter heeft de kaders al gesteld."

Momenteel doet het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) onderzoek naar het demonstratierecht. De resultaten hiervan zullen waarschijnlijk volgend jaar worden gepresenteerd. Advocaat Jebbink ziet weinig in zo'n onderzoek. "Er zijn al onderzoeken geweest in 2015 en 2021 door het ministerie van Binnenlandse Zaken, waarin het demonstratierecht is uiteengezet. Wat nu op tafel komt, is dus een herhaling."