Joods echtpaar na bijna 80 jaar herkend op Westerborkfilm: 'Heel indrukwekkend'

Foto's waren er wel, maar je grootouders op video zien - zo'n 80 jaar nadat ze overleden zijn - is wel heel bijzonder. Dat vindt Robin van Essen althans. Geen nabestaande, wel bewoner van een van de huizen in de buurt van waar het echtpaar Dannheisser vroeger woonde. Hij houdt zich bezig met het verzamelen van verhalen van de vroegere Joodse bewoners, en maakte bij toeval de connectie tussen het echtpaar en de Westerborkfilm.

"Een aantal jaar geleden hadden we hier een aflevering van open Joodse huizen", vertelt hij. "Daarbij vertellen nabestaanden op 4 mei verhalen over Joden die zijn weggevoerd, in hun vroegere woningen. Dat was de eerste keer dat ik werd geconfronteerd met wat er in de oorlog in mijn buurt gebeurd is; dat heeft veel indruk gemaakt. Ik ben gaan zoeken naar welke adressen er waren in de buurt, ben de verhalen erbij gaan zoeken. Als je ermee bezig bent, laat het je niet meer los."

Mokerslag

Afgelopen maanden is er een aantal stolperstenen geplaatst in de buurt. "Daarmee willen we namen teruggeven aan de buurgenoten. Met een QR-code ernaast geven we een gezicht terug, met foto's op de website en verhalen erbij." Het echtpaar Dannheisser zit daar ook tussen, alleen is er van hen bewegend beeld beschikbaar. "Het was al wel bekend op welke dag ze vervoerd zijn - 19 mei - maar ik realiseerde me dat dat dezelfde dag is als het meisje met de hoofddoek werd vervoerd. Toen viel het kwartje met een mokerslag: ze hebben in dezelfde trein gezeten en staan misschien wel op dezelfde film."

Het meisje met de hoofddoek heette Settela Steinbach en was Sinti. In de Westerborkfilm zit een inmiddels iconisch fragment waarbij zij in de opening van de trein staat en naar buiten kijkt, voordat ze gedeporteerd wordt naar Auschwitz. "Het is een unieke film", vertelt Van Essen. "De kampcommandant had opdracht gegeven om een film te maken over het leven in het kamp, ook over het inladen van transport. Het is de enige film die we hebben van het inladen van een trein richting een concentratiekamp."

Indrukwekkend

Toen Van Essen de connectie ontdekte, lichtte hij de nabestaanden van het echtpaar in. Zij gingen de film kijken en ja hoor: "Na een paar minuten zag ze beeld voorbijkomen waarin ze haar overgrootouders herkende." Het echtpaar had twee zonen, die zijn gevlucht naar Amerika en Engeland. Zij konden foto's en dergelijke meenemen, waardoor er altijd beeld bewaard is gebleven van het echtpaar. Daardoor konden de kleinkinderen hun grootouders herkennen. "En daarbij, mevrouw Dannheisser was een hele karakteristieke dame, ik herkende haar ook. Dan sta je wel even stil als je dat zo ziet."

Volgens Van Essen vonden de kleinkinderen het 'heel bijzonder' om hun grootouders te zien. "Zij hebben hun grootouders nog meegemaakt, maar waren heel klein. Dat na 80 jaar je grootouders je weer aankijken via de camera... Dat raakte zowel de nabestaanden als de mensen die hebben meegewerkt aan het stolpersteineproject. Heel indrukwekkend."

De nabestaanden gaan woensdag, samen met Robin van Essen, naar Westerbork.