Vaccinatiegraad omhoog door campagne? 'Overtuigen alleen heeft geen zin'

Informeren niet overtuigen

Jeugdarts Caroline Schouten voert in haar spreekkamer dagelijks gesprekken met ouders over vaccineren. "Ik weet dat een gesprek met als doel om te overtuigen niet werkt", zegt ze. Schouten probeert er eerst achter te komen wat ouders doet besluiten niet te vaccineren. "Pas als ik vraag of ik hen vanuit mijn kennis mag informeren en ze zeggen 'ja', weet ik dat ze openstaan voor een gesprek."

Ouders zijn vaak niet over één nacht ijs gegaan en soms zijn er meerdere gesprekken nodig om mensen te informeren. Deze aanpak werkt vaak, zegt Schouten. Maar ze erkent ook dat de gesprekken in de spreekkamer bijna niet opgewassen zijn tegen de enorme hoeveelheid desinformatie die via algoritmes, sociale media en influencers op ouders afkomt.

Influencers en verpleegkundigen

De directeur van het Longfonds, Károly Illy, ziet mogelijkheden bij influencers om desinformatie over vaccinaties te bestrijden via TikTok. Als voorbeeld neemt hij het vapen. "Waar influencers het aanvankelijk propageerden, maken zij nu juist duidelijk hoe schadelijk vapen is."

Verpleegkundig specialist Jaap Kappert denkt dat juist zijn beroepsgroep bij uitstek mensen met twijfel kan bereiken. "Omdat verpleegkundigen dichtbij de patiënten staan, kunnen zij mensen goede informatie geven over vaccinaties." Het uitgangspunt is daarbij ook voor Kappert informeren, niet overtuigen.

Afbrokkelend vertrouwen

Toch is het probleem van niet-vaccineren breder, denkt journalist en Spraakmaker Thomas Erdbrink. Het is dan ook niet opgelost met informerende verpleegkundigen en influencers, zegt hij. "Het probleem is het algeheel afbrokkelend vertrouwen in autoriteiten in het Westen." Geholpen door het internet is er een soort do-it-yourself-maatschappij ontstaan, aldus Erdbrink.

Hoe de staat de coronacrisis heeft aangepakt, heeft volgens Erdbrink ook het afnemende vertrouwen aangezwengeld.

Volledig informeren

Hoogleraar Risicocommunicatie en Volksgezondheid Danielle Timmermans stelt dat de twijfel van mensen over vaccineren groter is geworden tijdens de coronapandemie door onvolledige informatie. "Natúúrlijk zijn vaccins veilig, maar tijdens de coronaperiode is gebleken dat dat helemaal niet zo natuurlijk is. Er bleek een risico op trombose te zijn met het coronavaccin."

Experts hadden niet moeten zeggen dat vaccins "veilig" zijn, maar "veilig genoeg", zegt Timmermans. "Ze vergeten de kleine risico's op bijwerkingen te vertellen en dat moeten ze juist wel doen." Openheid en eerlijkheid geeft volgens Timmermans juist vertrouwen.