Oud-CDA-leider Buma kritisch op Wilders: 'Benut iedere millimeter buiten de afspraken'

Maandagochtend kwamen de leiders en enkele fractiespecialisten van PVV, VVD, NSC en BBB bijeen bij informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf. De gesprekken staan opnieuw op scherp nadat VVD-leider Dilan Yeşilgöz het in WNL op Zondag een "feit" noemde dat er bezuinigd moet worden. PVV-voorman Wilders gaf snel aan daar niets van te willen weten. "Yeşilgöz begint de onderhandelingen op TV", reageerde hij op X.

Buma vindt dat Wilders tijdens de formatieperiode te makkelijk in de pen klimt om zijn gevoelens met de buitenwereld te delen. "In de onderhandelingen kan je misschien afspraken maken, maar één millimeter buiten die afspraken komt voor hem een vrije ruimte, die hij op X zó vol benut, dat je ziet dat het bijna ondoenlijk is om zaken te scheiden", zegt de voormalig CDA-leider.

"Als je vertrouwen wil wekken in de onderhandelingen, in dit geval als grootste partij, dan hoort daar terughoudendheid bij", vindt Buma. "Ik zou allerlei opgewonden tweets niet waarderen terwijl de gesprekken aan de onderhandelingstafel nog bezig zijn." Volgens de burgervader van Leeuwarden zijn de onderlinge verhoudingen "één van de spannende dingen" tijdens deze formatie.

'Landsbelang moet voor gaan'

Buma begrijpt dat Wilders "stellig wil zijn" in de beloften die hij doet aan zijn achterban, ook tijdens de formatie. "Maar in Nederland, in een democratie die het moet hebben van samenwerking, zijn de onderhandelingen een periode waarin het landsbelang voor moet gaan. Dat betekent hoe dan ook dat je moet inleveren op je eigen wensen. Dat kan alleen maar binnen die onderhandelingskamer gebeuren. Zodra er uitingen naar buiten komen, wordt het moeilijker om een resultaat te bereiken."

In het verleden zat Buma zelf meermaals aan de onderhandelingstafel voor een nieuw kabinet. Hij probeerde naar eigen zeggen journalisten te ontwijken die zich buiten de deur hadden opgesteld. "Zodat je niet over de onderhandelingen hoeft te spreken, tot er resultaten zijn bereikt."

Ministerspost

Buma is niet te porren voor een ministerspost in een zogenaamd programkabinet. "Dat doe ik niet en ik zou het andere CDA'ers ook niet aanraden. Je krijgt te maken met een constructie waarin je keuzes moet maken die moeilijk te verenigen zijn met het uitgangspunt voor het CDA."

Ook NSC-leider Pieter Omtzigt hoeft niet te bellen, al wil Buma best opnieuw met hem samenwerken. "Dan zou ik zeggen: kom terug bij het CDA. Maar als hij mij belt met de vraag om minister te worden in een kabinet, heeft dat geen zin."

De burgemeester heeft naar eigen zeggen "totaal geen heimwee" naar de onderhandelingsgesprekken. Hij durft niet met zekerheid te zeggen of de formatie zal slagen. "Als ik de bewegingen zie en de blijkbaar wat betrekkelijke chemie, dan lijkt het mij nog een grote klus."

Spreidingswet

Ondertussen opent het WTC in Leeuwarden vandaag de deuren als zogenoemde overlooplocatie voor het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. In de opvang kunnen maximaal 250 mensen terecht. De asielzoekers mogen in eerste instantie maximaal tien dagen in de hal van het WTC in de Friese hoofdstad verblijven. Daarna moeten ze naar Ter Apel om het registratieproces te doorlopen.

Drie van de vier partijen aan de onderhandelingstafel zijn tegen de spreidingswet, maar volgens burgervader Buma "kunnen de onderhandelende partijen niet wegkijken bij het vluchtelingenprobleem. De spreidingswet is aangenomen en die moet ook worden uitgevoerd", aldus Buma.