Na 6 jaar eindigt Marengoproces: 'Zaak is ultieme test van de rechtsstaat'

NRC-journalist Jan Meeus volgde het al die jaren, maar sloeg uitgerekend gisteren over. "Ik had last van enige mentale Marengo-moeheid", vertelt hij. "Toen de eerste zitting was in maart 2018, waren we nog bezig met Willem Holleeder." En daarbij: "De meeste verdachten waren er niet. Twee van de zeventien waren er, de rest wilde of niets zeggen of had een advocaat als afgevaardigde gestuurd. Ik dacht: die zitting kan ik wel missen."

Want in die zes jaar heeft Meeus er genoeg bijgewoond. "Als je op een rijtje zet wat er allemaal is gebeurd... het is ongekend in de Nederlandse geschiedenis, alleen het Passageproces over de liquidatiekring rondom Willem Holleeder was langer.

Macht van georganiseerde misdaad

"Hier zijn drie personen uit de kring van de kroongetuige vermoord; er waren twee aanslagen op Nederlandse media - niet bewezen, maar het vermoeden van samenhang is groot - er zijn rechters, officieren van justitie en journalisten beveiligd; de advocaat van de hoofdverdachte is vervolgd en veroordeeld en de hoofdadvocaat van de hoofdverdachte is verdachte van het meewerken aan een criminele organisatie", soms Meeus op.

"Het zegt iets over de manifestatie van macht van de georganiseerde misdaad", concludeert hij. "Drie van de zes moorden zijn als gevolg van aanhoudingen voor een grote wapenvondst in Nieuwegein, in 2015. En Martin Kok is misschien een van de meest betekende moord geweest. Hij was zelf veroordeeld crimineel en had een weblog, waarop hij schreef over Taghi. Hij was de eerste die die naam noemde, publiceerde foto's. De rechtbank vond dat geen goed idee, maar hij was nogal onbesuisd. Hij maakte gebruik van het recht om journalistiek te bedrijven en is doodgeschoten vanwege zijn gebruik van het vrije woord. Dat is inmiddels een komma in deze zaak, maar niet minder heftig."

Ultieme test

Meeus schudt zijn hoofd. "Deze zaak is op een bepaalde manier een ultieme test van de rechtsstaat. Wij gaan er altijd vanuit dat die dingen goed verlopen. Nederland een op dat vlak een heel goed functionerend stelsel en overheid, maar op het moment dat het dermate getest wordt als in deze zaak, zie je haarscheuren en problemen ontstaan."

Zo ziet de journalist dat officieren van justitie steeds vaker anoniem optreden. "Terwijl het openbaar ministerie in het openbaar namens Nederlandse bevolking verdachten vervolgt van strafbare feiten. Zo'n instituut als het OM staat voor openheid, maar de mensen die er werken zijn - terecht - zeer bevreesd."

Een ander voorbeeld vindt hij de manier waarop de rechtbank eigenlijk binnen twee weken na een oordeel moet vormen. "Dat is met zeventien verdachten, zes liquidaties en vier pogingen tot moord onmogelijk. De rechtbank denkt in feite al driekwart jaar na over dat vonnis." Maar op het moment dat er nieuw bewijs naar voren komt, moet de rechtbank dat alsnog zonder vooringenomenheid bekijken. "Dat kan natuurlijk niet, want ze schrijven dat vonnis al. Dat schuurt", vindt Meeus. "Dit soort ingewikkelde zaken, zijn we daar wel op ingericht in Nederland?", vraagt hij zich af.