Mag een levenslang gestrafte terugkeren in de samenleving? 'Ieder mens heeft recht op een menselijk leven'

Studenten

Wiene van Hattum raakte betrokken bij levenslang gestraften via haar werk. "De Universiteit Groningen die organiseert bezoeken aan de gevangenis voor studenten strafrecht. De studenten konden kunnen op die manier kennismaken met de gevangenis als fenomeen, maar ook met gedetineerden. En ik heb die bezoek vanaf 1998 begeleid." Op die manier kwam ze in aanraking met de gedetineerden. "Ik ontmoette er enkelen in 1998. Die heb ik ongeveer 25 jaar gevolgd. Dus op die manier heb ik ze wel een beetje leren kennen."

Perspectief

Van Hattum vertelt waarom ze vindt dat je ook levenslang gestraften perspectief moet geven: "De insteek van het voor levenslang is dat je vindt dat ieder mens recht heeft op een leven op een menselijk leven. En dat je een mens dus niet als een dier behandelt en opsluit en de sleutel weggooit, maar dat je een perspectief biedt. Wij gaan ervan uit, en dat is ook eigenlijk wel bewezen in het verleden, dat ook levenslang gestraften zich goed kunnen verbeteren en dat ze een ontwikkeling kunnen doormaken. Dat geldt niet voor allemaal, maar wel voor heel veel." En dus moet er hoop zijn voor deze mensen, want je kunt niet iemand afschrijven, vindt Van Hattum: "Dat is niet menselijk. En gelukkig hebben we in die gedachten heel veel steun gekregen van het Europese Hof."

Is levenslang al wel echt levenslang?

Onlangs is er een wijziging in het regeringsstandpunt geweest, vertelt Van Hattum: "Eigenlijk is er daarmee niet echt iets veranderd. De wet is altijd hetzelfde gebleven. De wet zegt ook niet zo heel veel over levenslang, behalve dat de straf tijdelijk kan zijn of levenslang." Om een einde te maken aan de levenslange gevangenisstraf bestaat momenteel alleen maar de gratieprocedure. "Op een gegeven moment heeft de minister bedacht dat er maar geen gratie meer moest worden verleend omdat het gevoel in de maatschappij is dat mensen met een levenslange gevangenisstraf niet meer vrij moeten komen."

Het laat zien dat zomaar door een andere politieke wind een heel ander beleid kan ontstaan voor levenslange gestraften, vertelt de oprichtster van Forum Levenslang. "De hele vorige eeuw is er altijd gratie verleend aan levenslang gestraften als dat mogelijk was. En eigenlijk was het altijd mogelijk. Alleen in één geval was het niet mogelijk omdat diegene moest worden opgenomen in een psychiatrische inrichting. Maar alle andere die konden in vrijheid worden gesteld en dat heeft nooit tot brokken geleid."

Negatieve reacties

Wiene van Hattum krijgt veel reacties op haar opgerichte stichting: "In het begin kregen we best veel negatieve reacties . Ook wel een beetje haatmail, waar iedereen wel last van heeft. Maar dat is feitelijk afgelopen. Ik weet niet wat dit nu weer oplevert. Ik ben er niet zo bang voor, maar ik geloof dat het kwartje is gevallen bij de mensen."