In Zimbabwe gaat de regering een shutdown met een shutdown te lijf

Mawarire is uitgegroeid tot het boegbeeld van een protestbeweging die het land op z'n kop zet. Vorige week riep hij het land op om het werk neer te leggen en thuis te blijven.

Die stakingsdag liep uit de hand. Honderden betogers werden opgepakt. Maar de betogers gaan door – vandaag is er weer een shutdown gepland.

Zij twitteren onder de hashtag #ThisFlag, om te protesteren tegen de in hun ogen corrupte regering, de schrijnende ongelijkheid en de structurele armoede waar het land al decennia onder lijdt.

Window dressing

“Inmiddels zijn er een heleboel andere groepen ontstaan,” zegt journaliste Jacqueline Maris. Zij is net terug uit Buluwayo, de tweede stad van Zimbabwe. “Dat betekent dat als er iets gebeurt, iedereen elkaar op de hoogte houdt. Er zijn ad-hoc groepen actievoerders die weer hun eigen hashtag hebben.”

Maar niet als het aan de Zimbabwaanse regering ligt. Want tijdens de shutdown van vorige week waren de sociale media ook geshutdownt, zegt Maris. Met een beetje hulp van de Chinese inlichtingendiensten.

De Zimbabwaanse regering zal altijd zeggen dat het land een volwaardige democratie is. Er is een grondwet, vrijheid van meningsuiting, er zijn kranten. Maar het is window dressing, zegt Maris. Het beeld klopt niet – maar wordt bewust in stand gehouden door de Zimbabwaanse regering waarvan Mugabe – 92 inmiddels – nog altijd aan het hoofd staat. “Maar ondertussen worden er wel mensen ontvoerd en vinden er martelingen plaats. Overal stonden gepantserde voertuigen. Het internet is twee dagen uit de lucht geweest. Je voelt je dan enorm gehandicapt.”

Vijfsterrenhotel

De eerste protesten vonden begin deze maand plaats. Vicepresident Phelekezela Mphoko was het mikpunt. Zijn hotel – waar hij al sinds december 2014 resideert – werd bestormd. Het is het enige vijfsterrenhotel van Zimbabwe. Kosten per nacht: 400 dollar. En dat is exclusief eten. Straathandelaren waren dat spuugzat, en bezetten daarom het hotel.

Die ongelijkheidskwestie zien we vaker terug. Toen president Robert Mugabe 92 werd, vierde hij een feest dat zo’n 800.000 dollar kostte, in een gebied waar de mais stond te verpieteren. Terwijl driekwart van de Zimbabwanen wordt bedreigd door de honger, gaat Mugabe om de haverklap naar China voor z’n medische zorg.

Geen dollars meer

De problemen zijn groot. Zo'n 75% van de Zimbabwanen is werkloos. Een deel werkt daarom in Zuid-Afrika, of importeert goederen. Maar ook dat heeft de regering inmiddels verboden. “In maart kwam de president met de mededeling dat er vijftien miljard dollar aan diamanten verdwenen was,'' zegt Maris. ''Het gevolg was dat er nauwelijks dollars meer waren. Mensen stonden in de rij voor de banken. Er kwamen steeds meer regels van de regering om die dollars binnen Zimbabwe te houden. Ze dachten: we willen die dollars niet uitgeven in buurlanden, maar gewoon thuis. Dus we verbieden basisbehoeften.”

Vandaag legt een aanzienlijk deel van de Zimbabwaanse bevolking het werk dus opnieuw neer. De wensen zijn helder: “Ze willen dat Mugabe vervroegde verkiezingen uitschrijft en dat-ie weggaat,” zegt Maris.

Ze zien daarin een lijmende rol weggelegd voor Mawarire. Hij moet, als pastoor, het land verenigen. Maris heeft hoop. "Als mensen zich er maar van bewust zijn dat ze rechten hebben en dat ze zich kunnen organiseren op een democratische, constitutionele wijze. En je moet niet vergeten: die sociale media werden eruit gehaald, maar we hebben tegenwoordig jonge hackers die ook meteen de regeringssites en de televisie platlegden. Daar zijn ze wel van geschrokken."

Luister het gesprek met Jacqueline Maris hier terug: