Gezocht: plek in Nederland om kernafval duizenden jaren op te slaan

Cuppen wil eerst even iets rechtzetten. "Het gaat niet om kernafval, het gaat om radioactief afval. En dat is een belangrijk verschil." Er komt namelijk ook radioactief afval vrij bij productie van medische isotopen bijvoorbeeld, maar ook bij de winning van grondstoffen, kolen, olie en gas. Al dat afval moet een plekje krijgen.

Over hoeveel afval hebben we het eigenlijk? "Als je het hebt over hoogradioactief afval - dus het meest gevaarlijk, het meest stralende - dan kom je ongeveer uit op 191 kuub", vertelt onderzoeker Vincent Lagendijk. "Dat is ongeveer drie zeecontainers."

Veel kernafval

Maar er zal ook laag en middelhoog radioactief afval opgeslagen moeten worden, vertelt hij. "Dan heb je nog weer over 24.000 kuub. Dat is dus een behoorlijke hoeveelheid." En daar komt verpakkingsmateriaal nog bij. Lagendijk baseert zich op de bestaande situatie, en hij wijst erop dat er plannen zijn voor nog twee centrales, naast die in Borssele. "Dus dat betekent ook dat de hoeveelheid afval stevig toe zal nemen."

Het afval dat we nu al hebben, ligt boven de grond opgeslagen in Nieuwdorp, in Zeeland. De bedoeling is om een definitieve opslagplek te vinden. De overheid gaat daarbij niet over één nacht ijs, leggen de onderzoekers uit.

Wie is er verantwoordelijk?

Er moet een hele rits beslissingen genomen worden, vertelt Cuppen: welke technologie willen we daarvoor gebruiken? Welke plek? Wie is waarvoor verantwoordelijk? Wie mag erover meepraten? Je moet een oplossing vinden die voor duizenden jaren werkt."

Lagendijk legt uit dat je ook flexibiliteit moet inbouwen. "Op enig moment moet het ook mogelijk zijn om te zeggen: we moeten terugkomen op wat wij bedacht hebben twintig, dertig jaar geleden. Er zijn nieuwe inzichten gekomen. Of nieuwe maatschappelijke wensen. We zetten het proces stop, sturen bij of gaan een nieuwe richting op."

Verschillende plekken in het land

Stop je het onder de grond, dan moet dat op een plek die stabiel is en waar weinig tot geen water bij kan komen, legt de onderzoeker uit. Een granietlaag dus. Alleen: die zijn er niet in Nederland. Lagendijk: "Dat hebben wij niet. Maar in Nederland is er vanaf de jaren zeventig onderzoek gedaan naar opslag in zoutlagen en vanaf de jaren '80, '90 naar kleilagen."

Beiden komen op verschillende plekken in het land voor. Maar, benadrukt Cuppen, een knoop is er nog niet doorgehakt. "Er is nog geen enkel idee over welke locatie het zou kunnen zijn."