Ammoniakuitstoot kan op deze manier worden teruggedrongen

Samen met boerenorganisatie LTO zette de 'Proeftuin Veenweiden' in Zegveld het onderzoek bij de tien melkveebedrijven op touw. De boeren die meededen, mengden eerst de drijfmest met water voordat ze het op het land brachten.

Normaliter stoppen de bedrijven op veengrond de mest onder de zoden ('injecteren') maar tijdens het onderzoek werd de mest er in stroken opgelegd. Mengen met water zorgde voor een gemiddelde reductie van 22 procent van de ammoniakuitstoot.

Wat is stikstof?

Overal om ons heen is stikstof aanwezig: het is een gas dat in de lucht zit die wij inademen. Samen met zuurstof of waterstof wordt stikstof omgezet in stikstofoxiden en ammoniak. Dit wordt reactieve stikstof genoemd en is onmisbaar voor al het leven op aarde. Op natuurlijke wijze ontstaan kleine hoeveelheden reactieve stikstof. Maar, door inmenging van de mens is sinds het midden van de vorige eeuw de hoeveelheid reactieve stikstof in het milieu verdubbeld.

Stikstofoxiden worden voornamelijk uitgestoten door verkeer en door de industrie. Daarnaast komt ammoniak vrij in de landbouw en veeteelt. Dit komt door verdamping van uitwerpselen van koeien en dus ook uit mest. Mest is belangrijk voor de landbouw om de groei van gewassen te stimuleren en zo te voldoen aan onze behoefte aan voedsel. Maar, de ammoniak die vrij komt, lekt weg in de bodem en wordt opgenomen in de lucht en het water.

Koeien minder eiwit

Naast een betere manier en zeker ook een betere timing van het uitrijden van de mest – liefst als het regent en zeker niet als de zon niet schijnt – wisten de boeren ook nog eens 10 procent van de ammoniakuitstoot te beperken door de koeien minder eiwit te voeren.

Volgens onderzoeker Gerard Migchels van Wageningen University & Research krijgen Nederlandse koeien eigenlijk standaard teveel eiwit. "Als je die overdosering van eiwit via het krachtvoer stopt, stoten de koeien minder stikstof uit, terwijl ze evenveel melk blijven geven."

Ammoniakuitstoot drastisch terugdringen

Ammoniak staat momenteel erg in de belangstelling omdat het de belangrijkste bron is van stikstofuitstoot waar de natuur zoveel last van heeft. Maar, door de maatregelen die zijn getroffen in de proef, lijkt het dus mogelijk om heel eenvoudig de beruchte stikstofuitstoot substantieel terug te dringen, zonder dieren de deur uit te hoeven doen.

Het effect van ammoniak in natuurgebieden

Via de lucht en het water komt ammoniak terecht in natuurgebieden. Daar wordt, net als wanneer boeren mest gebruiken, plantengroei gestimuleerd bij planten die goed gedijen op een rijke grond. Denk daarbij aan grassen en brandnetels. Die overwoekeren daardoor plantsoorten, zoals heide, die juist houden van een arme grond.

Door de groei van planten die juist baat hebben bij ammoniak, gaat de biodiversiteit in Nederland achteruit. Heidegebieden worden overwoekerd met gras en bij grasvelden verdwijnen bloemrijke planten. En dat heeft gevolgen voor de dieren in die gebieden. Zo verdwijnen vlinders en andere insecten die juist de bloemen nodig hebben voor voedsel.

Bovendien draagt ammoniak bij aan de verzuring van de bodem. Hierdoor spoelen planten voedingsstoffen uit. Uiteindelijk krijgen planten daarom veel meer stikstof te verwerken ten opzichte van de voeding die ze uit de bodem kunnen halen. Hierdoor lossen bijvoorbeeld belangrijke stoffen als calcium en magnesium op en spoelen weg uit de grond. En dat is een groot probleem voor vogels als de pimpelmees.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.