Nederlandse krijgsmacht breidt werving fors uit: opkomstplicht niet uitgesloten

Op dit moment telt Defensie zo’n 75.000 personeelsleden, waarvan de helft militair is en een derde civiel (van cyber-experts tot cateringpersoneel). Daarnaast zijn er ongeveer 8.000 reservisten. Hoewel de animo voor een baan bij Defensie toeneemt, blijkt de instroom nog altijd te laag.

Waarom is er zo’n grote uitbreiding nodig?

"Vorig jaar werden ruim 4.000 nieuwe medewerkers aangenomen, terwijl dat er dit jaar pas zo’n 900 zijn, mede door uitstroom. De ambitie ligt op een jaarlijkse instroom van 9.000 mensen", aldus Roeland Müller van de economieredactie. Daarom wordt er vooral ingezet op het uitbreiden van het reservistencorps", vertelt Roeland Müller.

Reservisten spelen een steeds grotere rol binnen Defensie. Ze worden ingezet ter ondersteuning van missies, bewakings- en beveiligingstaken en tijdens grote internationale evenementen zoals de aankomende NAVO-top. Nederland telt drie grote reservistenbataljons (Noord, Midden, Zuid), maar die zijn nog lang niet op volle sterkte. "De NAVO dringt erop aan dat we deze bataljons fors uitbreiden", zegt Müller.

Opkomstplicht als optie?

Een van de manieren om het tekort aan reservisten aan te pakken, is het herintroduceren van een vorm van opkomstplicht. Nederland heeft nog altijd een dienstplicht, maar die werd in 1997 opgeschort. Het kabinet kijkt nu nadrukkelijk naar het Zweedse model, waar jongeren op hun 17e een enquête invullen over hun vaardigheden, motivatie en affiniteit met Defensie. Op basis daarvan wordt een selectie gemaakt en worden tekorten aangevuld met een verplichte oproep.

"Dat systeem werkt goed in Zweden. Het is eervol, ouders bellen zelf Defensie om hun kinderen aan te melden. Door de persoonlijke aandacht tijdens de selectieprocedure is het leger goed gevuld", legt Müller uit. In Zweden vulden in 2007 maar liefst 110.000 jongeren de enquête in, waarvan er 30.000 werden opgeroepen voor testen en 8.500 daadwerkelijk geselecteerd werden. In Nederland zou de potentiële vijver nog groter zijn, met jaarlijks zo’n 180.000 jongeren die in aanmerking komen.

Voorlopig lijkt het erop dat Nederland begint met een vrijwillige benadering, zonder invulplicht of oproepplicht. Maar experts menen dat een vorm van verplichting uiteindelijk onvermijdelijk is. "Op termijn zal een bepaalde mate van opkomstplicht nodig zijn, en het lijkt erop dat de staatssecretaris daar ook zo over denkt", stelt de economieredacteur. Tuinman zelf hintte al op onorthodoxe maatregelen: "Een ouderwetse dienstplicht zoals vroeger zie ik niet zitten, maar een vorm van verplichting sluiten we niet uit."

Tekort aan opleidingscapaciteit

Een andere uitdaging is de beperkte opleidingscapaciteit binnen Defensie. Er is een tekort aan onderofficieren, kazernes en materieel. Daarom worden er noodmaatregelen getroffen, zoals het inhuren van trainers en het versneld opleiden van nieuw personeel.

Generaal buiten dienst Mart de Kruif waarschuwt echter voor een 'balanceeract'. "Eerst vullen, dan groeien. Eerst aankijken hoe dit uitpakt. Groot voordeel is dat vrouwen ook dienstplichtig zijn, wat de vijver aan potentieel talent vergroot."