5 Surinaamse stichtingen naar rechter om datum excuses slavernijverleden

Gisteren is er overlegd over de excuses tussen het kabinet en vertegenwoordigers van de uit Suriname en het Caribische deel van het Koninkrijk. "We weten niet wat daar is besloten. Het was een besloten bijeenkomst en we hebben ook andere signalen gehoord. Wat daar intern is besloten, is niet naar buiten gekomen", zegt advocaat Joancy Breeveld in het NOS Radio 1 Journaal. Zij bereidt namens de stichtingen het kort geding voor. "Mijn cliënten zijn zeer onthutst over dat het nu duidelijk is dat 19 december gewoon doorgaat."

Excuses

Het is een zwaar en belangrijk moment voor nazaten van slaven, zegt Breeveld. "Die excuses schieten nu hun doel voorbij. Het is een geselecteerd publiek wat daar heeft gezeten. We weten niet wat er is gebeurd, wat er is gezegd en waarom men naar buiten is gekomen om te zeggen: wij vinden het goed. Dus daar kunnen we niks mee." Volgens Breeveld gaat het de stichtingen om dat de datum niet verplaatst wordt.

Onderzoeken

"Mijn cliënten willen verzoeken dat de excuses op een ander moment worden gemaakt en dat er eerst deugdelijk onderzoek wordt gedaan, want de regering heeft onderzoeken gelast en die zijn nog niet afgerond. Volgend jaar, begin 2023, zal een belangrijk onderzoek naar buiten komen met de resultaten waarom er een excuses zou kunnen worden aangeboden. De rol van de overheden van toentertijd, landsbestuur, koningen, is allemaal niet duidelijk." Deze week werd ook aangekondigd dat de koning een onderzoek laat uitvoeren over de rol van zijn eigen familie in de koloniale geschiedenis.

"De groepen die ik vertegenwoordig zijn echt verschrikkelijk beledigd. Ze hebben 160 jaar gewacht na een verschrikkelijke decennia durende slavernij periode, waarin mensen tot slaaf zijn gemaakt en uitgemoord. Het is iets verschrikkelijks, dan kunnen er ook nog wel 3 jaren bij als er onderzoek zou moeten worden gedaan. Zolang het maar zorgvuldig gebeurt en als iedereen wordt meegenomen." Die 5 organisaties zien de excuses op 19 december als een koloniaal besluit. "Eigenlijk worden ze 160 jaar weer teruggezet in de tijd."

Niet aan tafel

De 5 stichtingen die het kort geding willen aanspannen, waren gisteren niet aanwezig bij het overleg in het Catshuis. "De pijn zit daar ook", vertelt Breeveld. "Zij willen heel graag meedenken en doen, want de resultaten van de personen die nu daar in de organisatie zijn, zijn niet goed. Er komt zoveel weerstand vanuit de verschillende overzeese gebieden. Niemand kan het eigenlijk op deze manier doordrukken, maar het gaat gewoon door. Het wordt gewoon doorgezet."

Voorzichtiger

Onder andere Dagmar Oudshoorn van het adviescollege dialooggroep slavernijverleden en Mercedes Zandwijken van de stichting Keti Koti Tafel, zeiden na afloop van de gesprekken dat ze zich voor het eerst echt gehoord voelden en dat het kabinet bereid is te luisteren en te leren. "Dat nu pas voor het eerst na 160 jaar wordt geluisterd, dat dan een sprankje hoop geeft, is een beetje raar. Het zit zo kort voor zo’n een belangrijk mededeling vanuit de overheid. Een excuses aanbieden is nogal gigantisch. Er moet worden gekeken naar buurlanden, hoe andere landen dat hebben gedaan. Dat gaat allemaal veel voorzichtiger."

Kort geding

De stichtingen zijn van plan het kort geding aan te spannen op grond van onzorgvuldig overheidshandelen. "Er is een proces opgestart met het doel van onderzoeken en de indruk vanuit de overheid is gewekt om dat te doen. Maar dan worden die processen niet afgewacht. Je hebt een bestuurlijke verantwoordelijkheid, algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dat je zorgvuldig handelt, zeker in een hele precaire kwestie."

1 juli is een heilige dag voor veel Surinamers, zegt Breeveld. "Het zou dan ook van respect getuigen als excuses naar buiten komen, waarbij vooraf vanuit beide kanten wordt gekeken of er een begin van een afsluiting gemaakt kan worden en dat er in overeenstemming en samenspraak vast gesteld kan worden wat er gezegd gaat worden. Het is allemaal zo geheimzinnig en plotseling nu."