Meer dan helft van bouwprojecten duren langer of vallen duurder uit, hoe kan dat toch?

"Het is niet zo dat we rigoureus en structureel projecten overschrijden", zegt Van Wee. De hoogleraar deed onderzoek naar transportprojecten tussen 1980 en 2010. Hij legt uit dat er bij 55 procent van de projecten, de kosten of tijdsduur van de besluitvorming overschreden wordt. 45 procent blijft binnen het budget. "Wel krijgen de overschrijdende projecten veel media-aandacht. Dat zien we aan de Lelylijn en de Betuweroute", zegt Van Wee. "Daardoor is het in de beeldvorming zo dat alle projecten veel duurder worden."

Een potje in het buitenland

We lijken er in ons land een potje van te maken, maar in vergelijk met tegenover de rest van de wereld valt dit nog wel mee. "Wereldwijd gaat gemiddeld 85 tot 90 procent over het budget. In Nederland geldt dat dit voor transport-infrastructuurprojecten 55 procent is." Al beperkt dit probleem zich niet alleen tot transport-infrastructuurprojecten. Het geldt ook voor kerncentrales, Olympische Spelen, ICT-projecten en defensie projecten. "Maar die heb ik niet onderzocht, al is dit wel vergelijkbaar", zegt Van Wee.

'Hoe kan dit toch?'

"Ik kan het niet hard maken, maar ik heb het idee dat het nu beter gaat dan in 2010", zegt Van Wee. Hoe het dan toch komt dat die kosten steeds zo omhoog gaan? Daar zijn twee redenen voor volgens de hoogleraar. De eerste is dat degene, die de ramingen moet maken te optimistisch is. "Veel mensen rekenen maar één keer in hun leven een heel duur project uit, zoals een verbouwing thuis. Diegene heeft daar geen ervaring mee, waardoor het bijna altijd tegenvalt, omdat je niet overal rekening mee houdt."

De tweede reden is stukken kwalijker, volgens Van Wee. Zo zijn er mensen die belang hebben bij een positief besluit en ervoor zorgen dat er een lage kostenschatting komt zodat de politiek een project uit gaat voeren.

Vergelijken en boetes

Daar moeten we iets aan doen volgens Van Wee. "Het eerste dat je kan doen is leren van projecten die in andere landen plaats hebben gevonden." Het liefst kijken we daarbij naar landen doe vergelijkbaar zijn aan Nederland zoals België, Duitsland of Frankrijk.

Een tweede methode is om ervoor te zorgen dat diegene, die de kostenschattingen maken, er juridisch aansprakelijk voor kunnen worden gesteld wanneer ze aantoonbaar de boel verkeerd voorgelicht hebben. "Nu is het vrij vrijblijvend", zegt Van Wee. "Op het moment dat daar een flinke boete aanhangt, leren ze het misschien wel af."

De hoogleraar vertelt dat er altijd kostenoverschrijdingen en tekorten zullen blijven. "Op zich is dat geen ramp, maar het wordt wel een probleem als het systematisch veel duurder uitslaat."