Valkenburg 1,5 jaar na de overstroming en nog lang niet uit het dal

Lege huizen

Achter de opgeknapte gevels zijn de gevolgen van de ramp nog levensgroot. Zoals pastoor Jansen van de Nieuwe Kerk in Valkenburg het verwoordt: "In meer dan 75 huizen hier in Valkenburg zijn de gezinnen nog niet teruggekeerd. Het grote drama is dat er in sommige huizen nog niets gebeurd is. Valkenburg ziet er zo in eerste opzicht geweldig uit, maar je moet niet achter het papier tegen de ramen kijken."

Factoren die het opknappen van de huizen vertragen is onder andere de onzekerheid over de uitkering van de verzekering: keren ze überhaupt uit en hoeveel? Een bewoonster die nog steeds niet is teruggekeerd in haar huis noemt de houding van de verzekeraars eufemistisch "een ontmoedigingsbeleid".

Daarnaast vormt de vochtigheid van de huizen een probleem. Vaak zijn deze uit het Limburgse mergel opgebouwd. Mergel is erg poreus en absorbeert daardoor extra veel vocht, waardoor het wel 5 jaar kan duren voor een dikke mergelmuur of fundering volledig gedroogd is. Tot die tijd heeft het geen zin om te stucen of te schilderen.

Tot slot spelen ook moeilijk verkrijgbare bouwmaterialen en de beperkte beschikbaarheid van aannemers en vaklui een rol bij de trage afhandeling. Zelfs het verkopen van je huis om ergens opnieuw te beginnen, is niet mogelijk vanwege de enorme waardedaling van de woning.

Wet Tegemoetkoming Schade bij rampen

De overheid beloofde de slachtoffers van de ramp "ruimhartig te helpen", maar dat valt reuze tegen, vindt hoteleigenaar George Verheij van Hotel Walram in Valkenburg. De verzekering verzekert niet tegen een overstroming als deze en dus is hij aangewezen op de overheid die middels de WTS (Wet Tegemoetkoming Schade bij rampen) de klappen probeert op te vangen. De WTS heeft uitgekeerd, maar zijn omzetverlies van zo’n 3 miljoen euro valt erbuiten. Bovendien keert de WTS maar één keer uit, dus bij een volgende ramp krijgt George niets en kan hij zijn faillissement tegemoet zien.

Niet meer praten, maar actie!

Ook de Hanewei, een straat in Schin op Geul, werd in juli 2021 zwaar getroffen. Het water stond tot 50 centimeter in de woonkamer en zelfs de zandzakken werden met groot gemak meegenomen door het geweld van het water. De huizen werden in de jaren zeventig op een voormalige uiterwaarde van de Geul gebouwd, dus de rivier stroomde al regelmatig op dit land over zijn oevers. Een van de eerste bewoners is Paul van Weersch. Hij vertelt hoe hij toen al aan de gemeente vroeg of de grond niet opgehoogd kon worden, omdat hij problemen voorzag. Hij kreeg nul op het rekest, want de gemeente had al wat opgehoogd en dat moest voldoende zijn.

Inmiddels heeft Paul al vier overstromingen meegemaakt, maar zo erg als deze heeft hij nog nooit ervaren. Gemeente, provincie en Waterschap zijn al snel in gesprek met de bewoners gegaan, maar Paul en zijn buren zien nog weinig maatregelen die een volgende ramp zouden moeten voorkomen.

Preventieve maatregelen

"Er is genoeg gepraat, nu moet er actie ondernomen worden", vindt het burgerinitiatief dat hij met zijn buren en een aantal bewoners uit Valkenburg heeft opgericht. Mede-initiatiefnemer en overbuurman Paul Smeets, die al ettelijke brieven naar de verschillende overheden heeft geschreven, kan zo een aantal preventieve maatregelen aanwijzen die genomen zouden moeten worden. Zoals het verlagen van het grasveld langs de Geul, zodat het water daar naar kan uitwijken en in de grond kan zakken.

Er heerst angst, want de geruststelling: de Geul treedt maar eens in de 100 jaar zo erg uit zijn oevers, daar geloven de bewoners hier allang niet meer in. Zeker niet met de steeds extremere weersomstandigheden door de klimaatverandering.