Jumbo vraagt medische gegevens van personeel en dreigt met consequenties

Het klinkt heel onschuldig als je werkgever vraagt of je voor een dossieronderzoek een enquête wil invullen. In de enquête die medewerkers van supermarktketen Jumbo krijgen staan echter ook medische vragen. Aangezien je eerlijk wil zijn vul je in dat je weleens psychische klachten hebt gehad. De operationeel directeur vraagt vervolgens om een rapport waarin staat wat je precies hebt. "Je bent wettelijk verplicht om ons van deze informatie te voorzien", is te lezen in de brief. Voor medewerkers die niet meewerken volgen consequenties, zo dreigt de Jumbo in de brief die naar personeelsleden is verstuurd. Het gaat vooralsnog om vestigingen rondom Breda in de provincie Noord-Brabant.

Huisarts werkt niet mee

Suzanne Huyben is huisarts. Zij kreeg bovengenoemde brief van een patiënt van haar. "Ze willen weten wat iemand geeft en zeggen dat ze niet het hele rapport hoeven in te zien, maar wel willen weten wat er aan de hand is. Daarmee respecteren ze de privacy niet." Huyben legt uit dat zij patiënten verwijst naar de website van de praktijk waar een verklaring van de KNMG staat met daarin de reden waarom een huisarts geen medische verklaring afgeeft. "Dat doen we om de privacy van onze patiënten te beschermen. Zelfs als we het willen, mogen we die informatie niet eens delen." Huyben adviseert patiënten altijd om geen informatie te geven aan de werkgever. "Die heeft daar niets mee te maken."

Medische gegevens gebruikt voor subsidie

Uit een telefoongesprek met een operationeel directeur van Jumbo komt naar voren dat de personeelsdossiers worden doorgelicht op 'subsidiemogelijkheden'. "Medewerkers met dyslexie, waaronder ikzelf, kan ik gewoon subsidie voor krijgen." De directeur van Jumbo legt uit dat, om de subsidie aan te vragen, zij een verklaring nodig hebben en dat een kopie van het voorblad voldoende is. Als we vragen hoe die subsidieaanvraag werkt legt Jumbo uit dat zij een bedrijf inschakelen die "niets anders doet dan subsidies halen bij de overheid". De directeur vervolgt: "De overheid is gewoon zo ondoorzichtig voor ons leken en deze partij heeft zich gespecialiseerd in het binnenhalen van subsidies voor medewerkers met een beperking. Die (partij red.) heeft ons benaderd en dat is interessant voor ons". Medewerkers krijgen echter niets over de subsidieaanvraag te horen.

'Jumbo mag geen medische gegevens opvragen'

Elise van Es van Van Hout Advocaten zegt dat Jumbo niet aan medewerkers mag vragen wat zij mankeren zodat er subsidie aangevraagd kan worden bij de overheid. "Medische gegevens zijn bijzondere persoonsgegevens. Jumbo mag geen medische gegevens opvragen. Dit is niet toegestaan. In dit geval gaan ze zelfs zo ver, dat ze na een enquête een doktersverklaring/-rapport opvragen, wat vervolgens onderdeel uitmaakt van een personeelsdossier." Van Es vindt het zeer kwalijk en zegt dat de gegevens niet alleen niet opgevraagd mogen worden, maar ook niet mogen worden verwerkt en werknemers hoeven hier niet aan mee te werken.

Het voorblad waar de operationeel directeur van Jumbo naar vraagt, mag ook niet opgevraagd worden. "Als een werknemer ziek is mag de bedrijfsarts medische informatie opvragen om meer inzicht te krijgen in de beperkingen van een werknemer of voor een re-integratieproces, maar alleen met schriftelijke toestemming van de werknemer."

'Dreigen met consequenties is zeer kwalijk'

Door het dreigement zal een werknemer zich snel gedwongen voelen om mee te werken aan het verzoek, zegt Van Es. Ze noemt het dreigen met consequenties "zeer kwalijk". "Indien een werknemer uitdrukkelijk toestemming geeft aan een arts om aan bijvoorbeeld een bedrijfsarts medische gegevens te delen, dan zou dat kunnen door middel van een medische machtiging. Er dient dan wel sprake te zijn van een werknemer die het gevoel heeft in vrijheid te bepalen of zij daaraan meewerkt. In dit geval wordt er gedreigd met negatieve consequenties en kan de werknemer dus niet in vrijheid haar wil bepalen, omdat ze zich waarschijnlijk onder druk gezet voelt. Een werknemer is immers bang zijn of haar baan te verliezen."

Jumbo heeft ook niet duidelijk gemaakt wat er met de medische gegevens wordt gedaan. "Dit had zij wel moeten melden."

Wat mag een werkgever wel en niet vragen?

In bepaalde gevallen is het handig als de werkgever op de hoogte is van iemand z'n ziekte. Van werknemers die zich dan ziek melden is bekend waarom ze ziek zijn. "Werkgevers mogen niet vragen wat werknemers hebben, maar wel hoelang ze ziek denken te zijn en wanneer ze denken hersteld te zijn. Dit zodat de werkgever kan bepalen of werkzaamheden overgedragen moeten worden." Het kan voor een werkgever handig zijn als die op de hoogte is van werknemers die een bepaalde ziekte hebben. Mocht er iets gebeuren, dan weten collega's hoe ze moeten handelen.

Verder mag een werkgever vragen waar het personeelslid verblijft en of de ziekte verband houdt met een verkeersongeval of arbeidsongeval. Wie ziek is dient zich wel te houden aan re-integratieverplichtingen. Bij verzuim kan dit gevolgen hebben voor de loondoorbetaling.

Bedrijfsartsen kunnen, in het kader van re-integratie, medische informatie opvragen bij de behandelend arts, maar wel pas na toestemming van de werknemer. "Medewerkers hoeven daar niet aan mee te werken, maar het gevolg kan dan wel zijn dat de bedrijfsarts de medische situatie niet goed kan inschatten en daardoor geen oordeel kan geven over de arbeidsmogelijkheden. Dat kan re-integratie belemmeren en leiden tot een loonsanctie."

Je wil je gegevens niet afstaan: wat dan?

Kan je gewoon tegen je werkgever zeggen dat je je medische gegevens niet wil afstaan? Dat kan, volgens advocaat Elise van Es. "In dit geval heeft de medewerker daar goede redenen voor. Helemaal omdat het naar een ander bedrijf wordt doorgestuurd en ze niet kan bepalen wat ermee gebeurt. Daarnaast geeft Jumbo aan dat zij de medische gegevens in het personeelsdossier opslaat en zal gebruiken bij sollicitaties. De werkneemster kan aangeven er niet aan mee te willen werken."

Gegevens toch afgestaan: wat kan je doen?

Elke werknemer heeft recht om te zien wat er in zijn of haar personeelsdossier staat. Jumbo-medewerkers waarvan medische gegevens opgeslagen zijn in het personeelsdossier kunnen verzoeken deze te verwijderen, aangezien deze "niet ter zake dienend zijn" en "in strijd met de wettelijke voorschriften zijn verwerkt".

Reactie Jumbo

Jumbo heeft helaas geen behoefte om te reageren in de uitzending op de vraag waarom dit beleid gehanteerd wordt. Aanvankelijk reageert de persvoorlichter schriftelijk dat zij overtuigd zijn dat deze vestigingen "met de beste bedoelingen hebben gehandeld". Als de redactie Jumbo er vervolgens mee confronteert dat de medische gegevens gebruikt worden om subsidie aan te vragen, ontvangt de redactie de volgende reactie:

"Met de huidige druk op de arbeidsmarkt, kijkt deze ondernemer ook naar de mogelijkheid om medewerkers met een beperking aan te nemen. Het is zijn inzet om medewerkers met een beperking zo goed mogelijk te begeleiden en ondersteunen in het werk."

Opvallend, want over die ondersteuning wordt aan de medewerkers niets verteld. Jumbo laat weten in de week na de uitzending een uitgebreidere toelichting te geven over de intenties van het dossieronderzoek.

Autoriteit Persoonsgegevens: veel niet in de haak

Toezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens zegt dat in deze zaak veel niet in de haak is. "Een werkgever mag niet op de stoel van de dokter gaan zitten. Hij mag geen informatie over je gezondheid verzamelen, niet delen en je mag uiteraard ook niet zonder een arts medische gegevens interpreteren." De AP zegt dat werkgevers werknemers moeten informeren waarom zij hun gegevens verzamelen. "Het zal duidelijk zijn dat we deze zaak goed blijven volgen." De AP adviseert jongeren die willen bijverdienen om een werkgever te zoeken die wel netjes omgaat met je persoonsgegevens.

Update 15:47

Jumbo heeft zaterdagmiddag 14 april 2018 tegen Omroep Brabant gezegd dat ze onderzoek gaan doen naar deze franchisenemer. "Wij willen benadrukken dat het hier gaat om winkels van één individuele franchiser en deze handelswijze niet gebaseerd is op enig centraal beleid van Jumbo. We vragen nooit om medische gegevens van onze werknemers." Volgens Omroep Brabant is het niet de eerste keer dat deze franchisenemer in opspraak raakt. "Eerder zou een vijftienjarig meisje zijn ontslagen bij de Jumbo in Etten-Leur vanwege het dragen van een hoofddoek."

Update 16:02

Jumbo zegt tegen het ANP dat het bedrijf geen medische gegevens van werknemers opvraagt. De supermarktketen zegt eveneens dat alle vestigingen waar deze kwestie speelt, in handen zijn van dezelfde franchisenemer. "Jumbo zal nader uitzoeken wat hier precies aan de hand is. Deze handelswijze is niet gebaseerd op enig centraal beleid van Jumbo", aldus het concern tegen het ANP, dat zegt privacy hoog in het vaandel te hebben. "Wij gaan uit van de goede bedoelingen van de betreffende ondernemer, maar indien blijkt dat hier regels zijn overtreden, zullen wij vanzelfsprekend gepaste maatregelen treffen."

Dit is de brief die Jumbo naar werknemers stuurt

Beste collega,

Vorige week hebben we je gevraagd een enquête van een dossieronderzoek in te vullen. Dat heb je ook gedaan, onze dank hiervoor. Hierin hebben we ook aangegeven dat het kon zijn dat we aanvullende informatie bij je moesten opvragen en dat is in dit geval ook zo.

Ondertussen hebben wij gesprekken gehad en moeten we kunnen aantonen dat hetgeen jij aan ons hebt doorgegeven, namelijk dat jij:

XXX —> [hier staat het ziektebeeld]

bent/hebt/gevolgd dat dit juist is.

Bij deze verzoeken we je dan ook om een kopie van jouw rapport/ doktersverklaring/ document aan ons doen toe te komen. Dit mag je inscannen/ doorsturen / foto’s van maken met je mobiel en dan mailen naar dit mail adres.

Je bent wettelijk verplicht om ons van deze informatie te voorzien, dit zal dan ook onderdeel worden van je dossier, zodat wij als goed werkgever hier rekening mee kunnen houden. Want voor ons veranderd er niets aan de huidige situatie, alleen kunnen wij meer begrip tonen, op verzoek aanpassingen doorvoeren indien nodig/ gewenst.

In de toekomst zal het dan ook onderdeel worden van de sollicitatieprocedure en dus meteen opgevraagd worden.

Wij verzoeken je ons deze informatie uiterlijk zondag 25 maart 2018 te verstrekken. Het dringende verzoek om dit tijdig aan te leveren, zodat wij hier niet allemaal achteraan moeten en met consequenties moeten dreigen, want daar hebben we helemaal geen zin in. Als goed werknemer heb je ook plichten en eentje ervan is ons van de juiste informatie voorzien.

Ik zie je rapport/ verklaring/ document graag zo spoedig mogelijk tegemoet.

Met vriendelijke groet,

[hier stond de naam van de operationeel directeur]

Operationeel directeur

Reageren?

Dat kan onder dit artikel op de website van Radar of plaats een reactie op de Facebookpagina van Radar. Dit artikel en meer consumentennieuws in je mailbox? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief van Radar.